ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ လူ႔ူအဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တည္လာပုံ နဲ႔ ဘုရင္မ်ဳိးဆက္္ျဖစ္လာပုံ၊ အုပ္ခ်ဴပ္ပုံ နဲ႔ အျပဳသေဘာေဆာင္ ေစ့စပ္လြယ္ ယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကားလာပုံ

ရဲေက်ာ္ေအာင္

တိုင္လူမ်ဳိး စလာပုံ (ယခု ထိုင္းလူမ်ဳိး)

ထိုင္းႏိုင္ငံ သို႔မဟုတ္ စီယံ ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာပုံကို ၾကည့္လွ်င္ လန္နာ ( Lanna )ေခတ္ နဲ႔ ဆူကိုထုိင္း (Sukothai) ေခတ္ကို ျပန္လည္ ၾကည့္ရမည္ျဖစ္ပါတယ္္။ ထိုေခတ္ႏွစ္ ေခတ္မတိုင္မွီ Tai စကားကို သုံးတဲ့လူမ်ဳိး(ထိုင္းလူမ်ဳိးအစ)ျဖစ္တည္လာပုံမွာ ေျမာက္ပိုင္း ဗီယက္နမ္မွာရွိတဲ့ ဒိန္ဘီယမ္ဖူး ေနရာကေန တိုင္ လူမ်ဳိးေတြ ဆင္းသက္လာတာကို အခုေခတ္ ပညာရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ယုံၾကည္လက္ ခံထားပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္ေထာင္ ေက်ာ္ေက်ာ္က အဲဒီ ဒိန္ဘီယမ္ဖူးေနရာကေန တရုတ္ျပည္ေတာင္ပိုင္း နဲ႔ တရုတ္ျပည္ အေနာက္ေတာင္ပိုင္း၊ ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္း၊ အိႏၵိယျပည္ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း၊ လာအို နဲ႔ ယခု ထိုင္းႏိုင္ငံတို႔ဆီ အေျခခ်ဖို႔ ေရႊ႕ေျပာင္း ေရာက္ရွိလာ ၾကပါတယ္။ တိုင္လူမ်ဳိးေတြဟာ ျမစ္ကမ္းပါးနဲ႕နီးတဲ့ ေဒသေတြမွာ အေျခခ်ေနထိုင္ၾကဖို႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္းကို အစုလိုက္ ေရာက္ရွိလာၾကတယ္။ သူတို႔ အဓိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းက လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးျခင္းပါပဲ။ တိုင္လူမ်ဳိးေတြ၏ ဘာသာကိုးကြယ္မွဳက အစပိုင္းမွာ animism ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးဦး မြန္၊ ခမာ လူမ်ဳိးေတြ နဲ႔ မေတြ႕ခင္အထိ အဲဒီ ဘာသာကို ကိုးကြယ္ပါတယ္။ သူတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳပုံစံက ရြာသူႀကီး အုပ္ခ်ဳပ္မွဳပုံစံကေန အစျပဳပါတယ္။ ထုိင္းလို m?ang လို႔ေခၚပါတယ္။

ပထမ ေအဒီ ရာစုႏွစ္ေလာက္မွာ တိုင္လူမ်ဳိးေတြဟာ လူမ်ဳိးႀကီး မြန္၊ ခမာ လူမ်ဳိးေတြ နဲ႔ စတင္ေတြ႔ထိပါတယ္။ ေနာက္ အဲဒီလူမ်ဳိးေတြ ဆီကေန ဘာသာစကားတစ္ခ်ဳိ႕၊ ယဥ္ေက်းမွဳတစ္ခ်ဳိ႕ နဲ႔ ဘာသာေရးကို ရရွိၾကတယ္။ ျပဳလြယ္ျပင္လြယ္ လက္သင့္ခံလြယ္ေသာ တိုင္လူမ်ဳိးေတြျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္လူမ်ဳိးေတြ ရဲ႕ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အိႏၵိယလူမ်ဳိးေတြ လည္းအေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကတာေတြရွိခဲ့ေတာ့ သူတို႔ဆီက ေန ဟိႏၵဴ အယူ ဘာသာေရးပုံစံ ကိုးကြယ္မွဳလည္းရွိခဲ့ပါတယ္။ ေအဒီ ၆ ရာစု ကေန ေအဒီ ၉ ရာစု ေလာက္မွာ မြန္ေတြတည္ေထာင္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ မြန္ႏိုင္ငံေတာ္ေတြ ျမန္မာျပည္ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းေဒသေတြမွာ စည္ပင္၀ေျပာစြာ ျဖစ္တည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒြါယာ၀တီ(Dvaravati period) ေခတ္က မြန္ႏိုင္ငံေတာ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ယခုဘန္ေကာက္နဲ႔ ကပ္လ်က္ ပထုန္ထာနီ (Pathumthani province)ေဒသဟာ မြန္လူမ်ဳိး ေတြပိုင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့ ေနရာေဒသ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ တိုင္လူမ်ဳိးေတြဟာ တစ္စတစ္စ ေနရာခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ ၾကတယ္။ ခ်င္းမိုင္ ( ယခု Chiang Mai ျမိဳ႕၊ ထုိင္းႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းမွာ ရွိပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ဒုတိယ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။) နဲ႕ လာအိုႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ေဒသ အထိ ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ၾကတယ္။ ေတာင္ပိုင္း ကုန္တြင္းပိုင္း ေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္းကို ေနရာခ်ဲ႕ထြင္လာရာ ခမာလူမ်ဳိး (Cambodians ကမ္ပူးခ်ား လူမ်ဳိး) နဲ႔ ထိေတြ႕တယ္။

ေအဒီ ၉ ရာစု နဲ႔ ၁၃ ရာစု အတြင္းမွာ ခမာ လူမ်ဳိးေတြဟာလည္း သူတို႔ နယ္ပယ္ကို ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ၾကတယ္။ ယခု ပိုင္ဆိုင္တဲ့ အန္ေကာ အထိ (Angkor) ျဖစ္ပါတယ္။ ခမာ ဘုရင္ ဂ်ာရာ၀ါမန္-၇- (Jayavarman VII – 1881 to 1220) လက္ထက္မွာ သူ႕ရဲ႕ အင္ပါယာကို ယခုေခတ္ ထုိင္းႏိုင္ငံ တ၀က္ေလာက္အထိ ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ပါတယ္။ တိုင္လူမ်ဳိးေတြဟာ ေအဒီ ၁၃ ရာစုေလာက္အထိ စုစုစည္းစည္း မရွိခဲ့ေသးပါ။ သို႕ေပမယ့္ မြန္ နဲ႕ ခမာ လူမ်ဳိးေတြဆီကေန ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ဘာသာ စာေပတစ္ခ်ဳိ႕ နဲ႕ ကိုးကြယ္တဲ့ဘာသာကို လက္ခံရယူခဲ့ၾကတယ္။ ေအဒီ ၁၃ ရာစုႏွစ္ေလာက္မွာ မြန္ နဲ႕ ခမာ ႏိုင္ငံေတာ္ေတြကို စတင္ ဖိအားေပးႏိုင္ေလာက္တဲ့ အင္အားနဲ႕ အာဏာရရွိ စုေဆာင္းႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ တိုင္လူမ်ဳိးေတြဟာ သူတို႔ ၾသဇာ သက္ေရာက္ဖို႔ အတြက္ မြန္၊ ခမာ ႏိုင္ငံေတာ္ေတြကို ဖိအားေပးလာႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ တိုင္ လူမ်ဳိးေတြဟာ ေက်ာက္ဖရား ျမစ္၀ွမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ အေျခခ်ၿပီး၊ တိုင္လူမ်ဳိးေတြ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ေဒသအျဖစ္ ထူေထာင္ႏိုင္ ခဲ့တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းေဒသ မေလးကြ်န္းဆြယ္ေဒသအထိခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ ကိုးကြယ္တဲ့ဘာသာဟာလည္း မြန္၊ မခာ လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ၿပီးေနာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာကို လက္ခံ ကိုးကြယ္လာခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ သီရိလကၤာႏိုင္ငံမွ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာပုံစံဟာ နခုန္စီသမာရပ္ (Nakhon Si Thammarat ေဒသ၊ ယခု ထိုင္းႏိုင္ငံ) ကေန တိုင္လူမ်ဳိးေတြ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ေဒသေတြကို ေရာက္ရွိျပန္႔ႏွံ႔လာခဲ့တယ္။ ေအဒီ ၁၃ ရာစု မွာ တိုင္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ပထမဆုံး ဆူကိုထိုင္း ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဆူကိုထိုင္းေခတ္ တတိယေျမာက္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဘုရင္ ရမ္ခဟန္ (Ramkhamhaeng: 1279-98) လက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ကုိ ေတာင္ပိုင္း နခုန္စီသမာရပ္ နဲ႔ ယခုထိုင္းႏိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္း ျမန္မာျပည္အေရွ႕ပိုင္း အစပ္၊ ယခု ေခတ္လာအုိႏိုင္ငံ လုံပရာဘန္ (Luang Prabang) အထိိ ခ်ဲ႕ထြင္ႏုိင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဘုရင္ ရမ္ခဟန္ လက္ထက္မွာ သူ႔ႏိုင္ငံနဲ႔ ကပ္လ်က္ နယ္ပယ္ေဒသေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို သူ႔ၾသဇာခံအျဖစ္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဘုရင္ရမ္ခဟန္လက္ထက္ ေအဒီ ၁၂၉၂ ေလာက္မွာ ပထမဆုံးေသာ ထုိင္းစာကို ေက်ာက္ထက္ အကၡရာ တင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

ခမာလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ အသံ၊ သရ ဗ်ည္းနဲ႔ ေရးသားမွဳပုံစံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ကူးယူေမြးစား အသုံးျပဳႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခမာ စာနဲ႔ ထိုင္းစာဟာ ေတာ္ေတာ္ စင္တူေနတာပါ။ ေျပာဟန္၊ ေရးဟန္ေရာ ၅၀ ရာႏွဳန္းခန္႔ တူပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဆုံး ဆူကိုထုိင္းေခတ္ဟာ စည္ပင္ဖြံ႔ၿဖိဳးခဲ့ပါတယ္။ ဆူကိုထိုင္း ေခတ္ဟာ အႏွစ္ ႏွစ္ရာေလာက္ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါတယ္။ တိုင္လူမ်ဳိးေတြအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ဆူကိုထိုင္းေခတ္ဖြံ႔ၿဖိဳးေနစဥ္မွာပဲ ယခုထိုင္းႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းမွာ တိုင္လူမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ ဘုရင္ မန္ဂရိုင္ (၁၂၉၂ မွ ၁၃၁၇၊ ခ်င္းမိုင္) ဟာ မြန္ႏိုင္ငံေတာ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Haripunjaya ကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ ခ်င္းမိုင္ ၿမိဳ႕ေတာ္သစ္ကို တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဘုရင္ မန္ဂရိုင္ၿပီး လန္နာဘုရင္လက္ထက္မွာ တိုင္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ ၾသဇာႀကီးမားတဲ့ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ျမင့္ျမင့္မားမားရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ၁၆ ရာစုေလာက္မွာ ေတာ့ ျမန္မာတို႔ရဲ႕က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မွဳကို ခံခဲ့ရတယ္။ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ ၾသဇာ သက္ေရာက္တဲ့ နယ္ပယ္အျဖစ္ ေလ်ာက်သြားခဲ့တယ္။ ၁၉ ရာစု ေလာက္အထိ ျမန္မာ လက္ေအာက္ခံေဒသ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာသိမ္းပုိက္နယ္ေျမကို အယုဒၶယေခတ္ အလယ္ပိုင္း ေလာက္မွာ ျမန္မာဆီမွ ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ ရယူႏိုင္ခဲ့တယ္။


အယုဒၶယ ေခတ္ (၁၃၅၁ မွ ၁၇၆၇)

အယုဒၶယႏိုင္ငံေတာ္ကို ၁၅ ရာစုႏွစ္ အလယ္ ေက်ာက္ဖရားျမစ္ရဲ႕ေဘးေျမျပန္႔ ေဒသ (ယခု ဘန္ေကာက္ရဲ႕ ေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ ၅၅ မိုင္ေ၀းတဲ့ အယုဒၶယနယ္) မွာ တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ အယုဒၶယ ေခတ္ဟာ အႏွစ္ ၄၀၀ ေလာက္ ၾကာျမင့္ခဲ့တယ္။ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံေတာ္ အျဖစ္ ၀ံ့ထည္စြာရပ္တည္ ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ၁၅၆၉ ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ငူေခတ္ ဘုရင္ ဘုရင့္ေနာင္ ဟာ အယုဒၶယကို သူ႔လက္ေအာက္ခံ ႏိုင္ငံေတာ္ အျဖစ္ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဘုရင့္ေနာင္ဟာ အခုအထိ ထိုင္းလူမ်ဳိးေတြေလးစားကိုးကြယ္တဲ့ ဘုရင္တစ္ပါးပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူဟာ သိမ္းပိုက္ၿပီး၊ အယုဒၶယ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီး မလုပ္ခဲ့ပါ။ ဘုရင့္ေနာင္ဟာ အယုဒၶယကို စည္ပင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ ေျမွာက္စားသင့္သူကို ေျမွာက္စား ခ်ီးေျမာက္သင့္သူကို ခ်ီးေျမွာက္ခဲ့တယ္။ ဘုရင္ေနာင္ဟာ တိုင္းတစ္ပါးဘုရင္ျဖစ္ေပမယ့္ ဘာသာ၊ ယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ ထုိင္းလူ႔အဖြဲ႔ အစည္းကို အက်ဳိးျပဳခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ကို ယခုေခတ္ ေခတ္ပညာတတ္ ထိုင္းလူမ်ဳိးေတြက ေလးစားၾကည္ညိဳၾကတယ္။ အယုဒၶမင္းသားေနရစ္စြမ္ လက္ထက္မွာ ျမန္မာဘုရင္ဆီမွ အယုဒၶယကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ရယူႏိုင္ခဲ့တယ္။ (ေနရစ္စြမ္ဇတ္ကားကို ၾကည့္ဖို႔တိုက္တြန္းပါတယ္။) ျမန္မာဘုရင္ အေလာင္း ဘုရားဦးေအာင္ေဇယ် လက္ထက္ ၁၇၆၇ ခုႏွစ္မွာ အယုဒၶယဟာ ေစတီပုထိုး၊ သူတို႔၏ ယဥ္ေက်းမွဳအေမြအႏွစ္ ေတြကို ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရတယ္။ အေလာင္းဘုရား ဦးေအာင္ေဇယ်ကို ထိုင္းလူမ်ဳိးေတာ္ေတာ္မ်ားက မုန္းတယ္။ အယုဒၶယႏိုင္ငံေတာ္ကို ဖ်က္ဆီးခဲ့လို႔ပါပဲ။

တုန္ဘူရီေခတ္ နဲ႔ အေစာပိုင္းဘန္ေကာက္ ေခတ္

အယုဒၶယဟာ ျမန္မာလက္ေအာက္ေရာက္ၿပီး ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရၿပီးေနာက္ပိုင္း တပ္မွဴးတဦး ျဖစ္တဲ့ တက္ဆင္ (Taksin) ဟာ ၁၇၆၇ ခုႏွစ္မွာပဲ သူ႔ ရဲ႕ ပထမဆုံးေတာ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္တဲ့ တုန္ဘူရီ (Thonburi: ယခုဘန္ေကာက္ ေက်ာက္ဖရားျမစ္ေဘးမွာ တည္ရွိသည္။) ကို တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး တိုင္လူမ်ဳိး ဘုရင္ အေနျဖင့္ စတင္အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဘုရင္ တက္ဆင္ လက္ထက္မွာပဲ ျမန္မာဘုရင္ သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ နယ္ပယ္ေဒသေတြကို ျပန္လည္ရယူ ႏိုင္ခဲ့တယ္။ သူဟာ တိုင္လူမ်ဳိးစစ္စစ္ေတာ့မဟုတ္ပါ။ တရုတ္ေသြးတ၀က္ပါေသာ ဘုရင္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔လက္ထက္မွာ တရုတ္လူမ်ဳိးအေျခခ်ေနထိုင္သူေတြ တိုးပြားမ်ားျပားလာခဲ့တယ္။ ထိုင္းႏုိင္ငံသမိုင္းမွာ တိုက္ေရး၊ ခိုက္ေရးမွာ အလြန္တက္ႂကြ၊ ထက္ျမက္ေသာ ဘုရင္တပါးအျဖစ္လူသိမ်ားတဲ့ဘုရင္ တပါးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ၁၇၈၂ ခုႏွစ္ မွာ စိတ္ေ၀ဒနာ၊ စိတ္ေဖါက္ျပန္တဲ့ ဘုရင္အျဖစ္နဲ႔ ထင္ရာလုပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနလို႔ သူ႔ရဲ႕ တပ္မွဴးတပါးျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ဖရားခ်က္ကရီ (တိုင္လူမ်ဳိး) မွ ျဖဳတ္ခ်ကြပ္္မ်က္လိုက္တယ္။ ေက်ာက္ဖရားခ်က္ကရီ ဟာ ပထမေျမာက္ ရာမဘုရင္ အျဖစ္ တင္ေျမာက္ခံရတယ္။

ခ်က္ကရီ ဘုရင္မ်ဳိးဆက္ ႏွင့္ အေစာပိုင္းဘန္ေကာက္

ပထမေျမာက္ ရာမ ဘုရင္ဟာ ၁၇၈၂ မွ ၁၈၀၉ ခုႏွစ္ထိ အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ သူ႔ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေက်ာက္ဖရားျမစ္၀ွမ္းမွ ယခုဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕နန္းေတာ္ကို ေရႊ႕ယူခဲ့တယ္။ ၁၇၈၅ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ထုိးစစ္ဆင္မွဳကို ခံရတယ္။ မနည္းျပန္လည္ခုခံခဲ့ရတယ္။ ၁၈၂၀ ခုႏွစ္ေက်ာ္ အထိ ျမန္မာ ဘုရင္ေတြရဲ႕ ႀကိဳးၾကားႀကိဳးၾကားထိုးစစ္ဆင္မွုကိုခံရတယ္။ ဒုတိယေျမာက္ ရာမဘုရင္ၿပီး တတိယေျမာက္ ရာမဘုရင္လက္ထက္မွာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ အင္အားသူမသာကိုမသာျဖစ္တဲ့ ျမန္မာကို အဂၤလိပ္က ထိုးေဖာက္ က်ဴးေက်ာ္တာကို သိတဲ့အခါမွာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံ (ထိုင္းႏိုင္ငံ)ကို တိုက္ခိုက္လာမွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ အဂၤလိပ္နဲ႔ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ ဘာေန စာခ်ဴပ္ (Burney Treaty) ကို ခ်ဴပ္ဆုိခဲ့တယ္။ ကုန္သြယ္ေရး စာခ်ဴပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ တတိယေျမာက္ ရာမ ဘုရင္ရဲ႕ ခ်င့္ခ်ိန္စဥ္းစားေတြးေခၚၿပီး လုပ္ခဲ့တာကို ခ်ီးက်ဴးရမယ္ျဖစ္ပါတယ္။ စတုတၳေျမာက္ ရာမဘုရင္ျဖစ္တဲ့ ဘုရင္ မြန္ကြတ္ (King Mongkut: ၁၈၅၁ မွ ၁၈၆၈) လက္ထက္မွာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံေတာ္ (ထိုင္းႏိုင္ငံ)ဟာ စတင္တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာတယ္။

၁၈၅၅ ခုႏွစ္မွာ ၀ီတိုရိယ ဘုရင္မရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ ဆာ ဂၽြန္ဘိုရင္း ဟာ (Sir John Bowring) ကုန္သြယ္မွဳစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ေလွ်ာ့ေပးဖို႔၊ အခြန္ အတိုးေလွ်ာ့ေပးဖို႔ နဲ႔ အဂၤလိပ္ ၀ီတိုရိယဘုရင္မရဲ႕ အတိုင္ပင္ခံရုံးဖြင့္ဖို႔ အတြက္ ဘုရင္မြန္ကြတ္ကို ဖိအားေပးခဲ့တယ္။ သူဟာ အဂၤလိပ္ရဲ႕ အင္အားႀကီးမွဳကို ေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္တဲ့ ဘုရင္ျဖစ္တာေၾကာင့္ အဂၤလိပ္နဲ႔ အေလွ်ာ့အတင္း ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမွဳကို လုပ္ယူၿပီး ကုန္သြယ္ေရး စာခ်ဴပ္တခုကို ခ်ဴပ္ဆိုႏိုင္ခဲ့တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံသမိုင္းမွာ ထင္ရွားတဲ့ ဘိုရင္းစာခ်ဴပ္(Bowring Treaty) ျဖစ္ပါတယ္။ ယခုလိုကုန္သြယ္ေရးစာခ်ဴပ္ေတြကို ဥေရာပ အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံတို႔ နဲ႕လည္းခ်ဴပ္ဆိုႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဘုရင္မြန္ကြတ္ဟာ ဆိုင္ရမ္ႏိုင္ငံ ရဲ႕ကုန္သြယ္မွဳကို အေနာက္နဲ႔ ဥေရာပ ႏိုင္ငံေတြကို စတင္မိတ္ဆက္ ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ အေနာက္တိုင္းသား အတိုင္ပင္ခံနဲ႔ အေထာက္ေတာ္ေတြကို သူ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္္အုပ္ခ်ဴပ္မွဳပိုင္းမွာ သင့္ေတာ္ရာကို ခန္႔ထားေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဂၤလိပ္ လူမ်ဳိး မစ္အန္နာ လီယိုႏို၀န္ ကို သူ႔ရဲ႕ သားေတာ္၊ သမီးေတာ္ေတြကို အေနာက္တိုင္း ဘာသာစကားစာေပ၊ ယဥ္ေက်းမွဳကို သင္ယူဖို႔ အတြက္ ခန္႔ထားခဲ့တယ္။

အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး မစ္အန္နာ ဟာ ဘုရင္မြန္ကြတ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ ကို ထုတ္ေ၀ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရင္မြန္ကြတ္ဟာ သခ်ၤာ၊ လက္တင္ဘာသာရပ္ နဲ႔ နကၡတ္ေဗဒကို ေလ့လာလိုက္စားခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အသက္အရြယ္ ၄၆ ႏွစ္က်မွ စတုတၳေျမာက္ ရာမဘုရင္ျဖစ္လာတဲ့သူပါ။ ဘုရင္မျဖစ္မွီမွာ သူဟာ ရဟန္းေဘာင္မွာ ၂၆ ႏွစ္ၾကာေအာင္ ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶစာေပနဲ႔ ဗုဒၶအဘိဓမၼာကို ေကာင္းေကာင္းပိုင္ႏိုင္ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဘုရင္တပါးပါ။ သူဘုရင္ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ ေထရ၀ါဒပုံစံကို ယုံၾကည္သက္၀င္တဲ့ အတြက္ ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ၀ံ့ထည္စြာ သန္႔စင္တဲ့ မြန္ျမတ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္နဲ႔ ယခုထက္တိုင္ ရပ္တည္ေနႏိုင္ခဲ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္မွာလို သံဃာယနာ တင္တဲ့ပြဲလိုမ်ဳိးလုပ္ခဲ့တဲ့ ပုံစံပါ။ သူဟာ ဘုရင္ကို ျပည္သူျပည္သားေတြက ဘုရားလို ကိုးကြယ္တာကို ႀကိဳးစားပယ္ဖ်က္ခဲ့တယ္။ သာမာန္ျပည္သူ ျပည္သားေတြကို သူ႔မ်က္ႏွာကို ပထမဆုံး ၾကည့္ရွဴခြင့္ျပဳခဲ့ေသာဘုရင္လည္းျဖစ္တယ္။ ဘုရင္ မြန္ကြတ္တိမ္းပါးေတာ့ သူ႔ရဲ႕သားေတာ္ (၁၅ ႏွစ္အရြယ္) မင္းသား ခ်ဴလာေလာင္ကြန္းဟာ ဖခင္ရဲ႕ ထီးေမြနန္းေမြကို ဆက္ခံရတယ္။ အသက္ႏွစ္ဆယ္ အရြယ္မျပည့္ေသး တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ နန္းေစာင့္နဲ႔အုပ္ခ်ဴပ္ၿပီး၊ မင္းသား အသက္ႏွစ္ဆယ္ျပည့္တဲ့ ၁၈၇၃ ခုႏွစ္မွာမွ ဘုရင္ အျဖစ္ နဲ႔ စတင္အုပ္ခ်ဴပ္တယ္။ ပဥၥမေျမာက္ရာမဘုရင္ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္း လက္ထက္မွာ လည္းပဲ အေနာက္အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္မွဳ ေတြကို ဆက္လက္ရင္ဆိုင္ရတယ္။ သူဟာ သူ႔ဖခင္ဘုရင္ရဲ႕ ေစ့စပ္မွဳပုံစံအတိုင္း လုိုက္လုပ္ခဲ့တယ္။ ဘုရင္ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္းဟာ ေခတ္ပညာတတ္ ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္တာေၾကာင့္ ေခတ္နဲ႔ အညီ ဆိုင္ရမ္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ျပဳျပင္ အုပ္ခ်ဴပ္တယ္။ သူ႔လက္ထက္မွာ ဥာဏ္ရည္ထက္ျမက္၊ ပညာတတ္တဲ့လူငယ္ မင္းညီမင္းသား ေတြကို ႀကီးမားတဲ့ အုပ္ခ်ဴပ္မွဳဌာနေတြမွာ အုပ္ခ်ဴပ္ကြပ္ကဲေစတယ္။ အဲဒီထဲမွာ ထင္ရွားတဲ့ မင္းသားကေတာ့ မင္းသား ဒန္ရြန္ ရာဂ်ာနဳဘတ္ ျဖစ္တယ္။

ဘုရင္ ခ်ဴလာဟာ ပထမဆုံး ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဗ်ဴရိုကေရစီပုံစံ၊ အေနာက္တိုင္းပုံစံေခတ္မွီတဲ့ ၀န္ႀကီးဌာနေတြကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ ကၽြန္စနစ္ကို ဆုိင္ယမ္ႏိုင္ငံမွ ပယ္ဖ်က္ခဲ့တယ္။ တရားရုံးပုံစံေတြကို အေနာက္တိုင္းပုံစံ ေခတ္မွီစြာ ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းခဲ့တယ္။ ေခတ္မွီ စာသင္ေက်ာင္းေတြ ေဆာက္လုပ္မွဳ၊ ေခတ္မွီ္ ခရီးေ၀းရထားလမ္းေဖာက္လုပ္မွဳေတြကို ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ ေခတ္မွီ ေၾကးနန္းဆက္သြယ္ ေရးလိုမ်ဳိးေတြကို တည္ေထာင္ေပးႏိုင္ခဲ့ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ အုပ္ခ်ဴပ္တဲ့ ႏွစ္မွာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံေတာ္ (ထုိင္းႏိုင္ငံ)ဟာ ေခတ္မွီ ဖြံ႕ၿဖိဳးခဲ့လို႔ သူဟာ ထိုင္းသမိုင္းမွာ အႀကီးက်ယ္ဆုံးေသာ ပဥၥမေျမာက္ ရာမဘုရင္ အျဖစ္ထင္ရွားေနတာပါ။ ဆဌမေျမာက္ ရာမ ဘုရင္ ဘာဂ်ီရာဘု (Rama VI: ruled 1910-25) နဲ႔ သတၱမေျမာက္ ရာမ ဘုရင္ ပရာ၈်ာဒီေပါ့ခ္ (Rama VII: 1925-35) တို႔ဟာ ပဥၥမေျမာက္ ရာမဘုရင္ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္း ရဲ႕ ေပၚလစီ ကို ဆက္လက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္မွာ ဘုရင္ ဘာဂ်ီရာဘု ဟာ သူ႔ဖခင္နာမည္ နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဆုံး တကၠသိုလ္ကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္း တကၠသိုလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိင္းမွာ ထိုင္းလူမ်ဳိးေတြ တန္ဖိုးထားတဲ့တကၠသိုလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ၀င္ခြင့္ရဖို႔လည္း ခက္ပါတယ္။

ဘုရင္ ဘာဂ်ီရာဘု ဟာ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္မွာ တစ္တိုင္းျပည္လုံးမသင္မေနရ အေျခခံပညာေရးကို ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ဘုရင္ ျပဌာန္းေပးခဲ့ေသာ အက်ဳိးေက်းဇူးေၾကာင့္ ၿမိဳ႕နဲ႔ ေ၀းလံတဲ့ နယ္စြန္နယ္ဖ်ား အေျခခံလူတန္းစား ထုိင္းလူမ်ဳိးေတြ စာတတ္လာတာပါ။ တရုတ္လူမ်ဳိးေတြ တစ္စတစ္စ ႀကီးမားတဲ့ ထုထည္နဲ႔ အေျခခ်ေနထိုင္လာခဲ့တဲ့ အတြက္ ဘုရင္ ဘာဂ်ီရာဘု ဟာ တရုတ္လူမ်ဳိးေတြ အေျခခ်မွဳကို တားဆီးႏိုင္တဲ့ အက္ဥပေဒ တစ္ခုျပဌာန္းခဲ့တယ္။ ဘာေၾကာင့္ အဲဒီ ဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့တာလဲဆိုေတာ့ တရုတ္လူမ်ဳိး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံ (ထိုင္းႏိုင္ငံ) မွာ စီးပြားရွာၿပီး ရလာတဲ့ ေငြေၾကးဥစၥာ အရင္းအႏွီးေတြကို တရုတ္ျပည္မႀကီးမွာ ရွိတဲ့ သူတို႔ ေဆြမ်ဳိးေတြဆီကို ပို႔ခဲ့တယ္။ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံမွာ ျပန္လည္ၿပီး အသုံးျပဳတာ မရွိခဲ့ဘူး။ ဆိုင္ယမ္(Siam) ရဲ႕ အရင္းအႏွီး ဥစၥာေတြဟာ တဘက္ကို ဆီးဆင္းသြားတာကို ျမင္တဲ့အျပင္ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ စီးပြားေရးမွန္သမွ်ကို တရုတ္လူမ်ဳိးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားပိုင္ဆိုင္လာမွာကို လည္းျမင္လို႔ အက္ဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရင္ ဘာဂ်ီရာဘု ဟာ ထိုင္းမ်ဳိးခ်စ္၀ါဒကို ထိုင္းလူမ်ဳိးေတြအတြင္း က်ယ္ျပန္႔ေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။ သူေရးသား ခဲ့တဲ့ စာေတြမွာ ထိုင္းမ်ဳိးခ်စ္၀ါဒကို ေဖာ္က်ဴးေရးသားထားတဲ့ အေရးအသားေတြကို ေတြ႔ရမွာပါ။ သူေရးသားတဲ့ စာေတြမွာ အဓိက ေဇာင္းေပးေရးသားမွဳက ႏိုင္ငံ၊ ဘာသာသနာ နဲ႔ ဘုရင္ ကို သစၥာေစာင့္သိၾကဖို႔ တိုက္တြန္းတဲ့အေရးအသားေတြကို ေတြ႔ရမွာပါ။ ဆဌမေျမာက္ ရာမဘုရင္ဟာ က်ည္းတပ္ နဲ႔ ေရတပ္ အင္အားကိုတိုးခ်ဲ႕ခဲ့တယ္။ အေပ်ာ္တမ္း စစ္တပ္လုိဟာမ်ဳိးကိုလည္းတည္ေထာင္ေပးခဲ့တယ္။ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားေတြ စစ္ပညာ ကို အေပ်ာ္တမ္းအေနနဲ႔ သင္ယူႏိုင္ခဲ့တယ္။ Wild Tiger Corps အဖြဲ႔ကို တည္ေထာင္ေပးခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ အေပ်ာ္တမ္း စစ္တပ္ အဖြဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၁၇ ခုႏွစ္မွာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံဟာ ပထမကမၻာစစ္မွာ မဟာမိတ္အဖြဲ႔ဘက္ကေန ရပ္တည္ခဲ့တယ္။ ဆိုင္ယမ္စစ္တပ္ကို မဟာမိတ္စစ္တပ္ကူဖို႔အတြက္ေစလြတ္ခဲ့တယ္။ ပထမ ကမၻာစစ္ၿပီးတဲ့ အခါမွာ အေနာက္ အင္အားႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ ျပင္သစ္ နဲ႔ အဂၤလိပ္တို႔ထိန္းခ်ဴပ္တဲ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဴပ္ခြင့္ နယ္ေျမတစ္ခ်ဳိ႕ကို ေစ့စပ္ညႇိႏွဳိင္းၿပီး ျပန္လည္ရယူႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဘုရင္ ဘာဂ်ီရာဘုဟာ ၁၉၁၃ ခုႏွစ္ မွာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံသားတိုင္း မ်ဳိးရိုးနာမည္ ဆက္ခံေစရမယ္ဆိုတဲ့ အက္ဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိုင္းနာမည္မွာ ဘယ္မ်ဳိးရိုးက ဆင္းသက္လာသလဲ ဆိုတာကို လြယ္လင့္တစ္ကူသိႏိုင္တယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ Initial or given name and family name or surnames တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ဆိုင္ယမ္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ၀တ္စားဆင္ယင္မွဳကို ေခတ္မွီတဲ့ ၀တ္စားဆင္ယင္မွဳျဖစ္ဖို႔ အားေပးခဲ့တယ္။ ကြမ္းစားတဲ့ အေလ့ကို ပယ္ဖို႔ တိုက္တြန္းအားေပးခဲ့တဲ့ ဘုရင္တစ္ပါးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဆဌမေျမာက္ ဘုရင္ၿပီး သူ႔ရဲ႕အရိုက္အရာကို ဆက္ခံတဲ့ သတၱမေျမာက္ရာမဘုရင္ ပရာဂ်ာဒီေပါ့ခ္ လက္ထက္မွာေတာ့ သူ႔ေနာင္ေတာ္ဘုရင္ အသုံးအစြဲႀကီးခဲ့မွဳေၾကာင့္ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံစီးပြားေရး ကို အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစေတာ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔လက္ထက္မွာ စီးပြားေရးဆိုင္ရာဌာန တစ္ခ်ဳိ႕ ျဖဳတ္ပစ္လိုက္ရတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ဦးေရလည္း တိုးပြားလာတယ္။ ၁၉၃၀ ခုနွစ္ကေတာ့ ဆိုင္ယမ္ (ေခၚ) ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ႏွစ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဆင္းရဲမြဲေတမွဳေတြ ႀကီးမားလာေတာ့တယ္။ ဌာနဆိုင္ရာ ၀န္ထမ္းေတြကို ျဖဳတ္ပစ္မွဳေၾကာင့္ သတၱမေျမာက္ ရာမဘုရင္ ပရာဂ်ာဒီေပါ့ခ္ အေပၚ ဆိုင္ယမ္လူထုက မေက်နပ္မွဳတိုးပြားလာေတာ့တယ္။ ဆိုင္ယမ္ ႏိုင္ငံရဲ႕ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္ စနစ္အေပၚ လူထုယုံၾကည္မွဳနည္းပါးသထက္ နည္းပါး လာေတာ့တယ္။ လူလတ္တန္းစား လူထုက ထြန္းကားေနဆဲျဖစ္တာေၾကာင့္ အစိုးရပိုင္းဆိုင္ရာအုပ္ခ်ဴပ္မွဳဌာနေတြမွာ ဘုရင့္ေဆြေတာ္ မ်ဳိးေတာ္ေတြ ႀကီးစိုးခ်ယ္လွယ္မွဳကို မေက်နပ္မွဳလည္း တစ္ေျဖးေျဖးႀကီးထြား လာေတာ့တယ္။ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ စာနယ္ဇင္းသတင္းစာေတြကလည္း လူထုရဲ႕ ဘုရင္ေပၚမေက်နပ္မွဳကို ဖြင့္ခ်ျပလာတယ္။

၁၉၃၀ အာဏာသိမ္းမွဳ နဲ႔ စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္ အေျခခံဥပေဒေပၚေပါက္လာပုံ

၁၉၃၀ ခုႏွစ္ ၀န္းက်င္မတိုင္ခင္က ၁၉၂၀ ၀န္းက်င္ေလာက္ကတည္းက ထိုင္းလူငယ္ လူေတာ္မ်ားဟာ အေနာက္ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ သြားေရာက္ပညာသင္ေန ၾကၿပီ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ အေနာက္ဥေရာပေတြမွာ က်င့္သုံးတဲ့ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီပုံစံ အုပ္ခ်ဴပ္မွဳေတြေၾကာင့္ တိုးတက္လာပုံကို ေကာင္းေကာင္းႀကီးသေဘာေပါက္ သိျမင္ေနၾက ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္ဟာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံမွာ မရွိသင့္ေတာ့ဘူးဆိုတာကို ယုံၾကည္ေနၾကၿပီ ျဖစ္တယ္။ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္ကို ေျပာင္းလဲဖို႔အတြက္ ဦးေဆာင္လာတဲ့ အဲဒီ အခ်ိန္က ထက္ျမက္တဲ့ ျပင္သစ္ျပည္မွာ ဥပေဒပညာဆည္းပူးေနတဲ့ ဥပေဒေက်ာင္းသား ပရီဒီဖႏွဳန္ယုန္ က တက္ႂကြစြာ ဦးေဆာင္လွဳပ္ရွားခဲ့တယ္။ ပရီဒီ ဟာ ျပည္ပေရာက္ ဆိုင္ယမ္ေက်ာင္းသားမ်ား အဖြဲ႕ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာတယ္။ ပရီဒီ နဲ႔ အတူ ျပင္သစ္မွာ စစ္သိပၸံဘာသာရပ္ကို ေလ့လာသင္ၾကားေနတဲ့ ဆိုင္ယမ္စစ္တပ္က လူငယ္အရာရွိ ဖီဘြန္ဆုန္ခရမ္္ နဲ႔ ပူးေပါင္းမိတယ္။ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္မွာ ႏွစ္ေယာက္ေပါင္းၿပီး လူထုပါတီ ကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့တယ္။ ဒီပါတီရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္က ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံရဲ႕ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္ကို ေျပာင္းလဲဖုိ႔ျဖစ္တယ္။ ပရီဒီ နဲ႔ ဖီဘြန္တို႔ဟာ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံကို သူတို႔ ပါတီရဲ႕အဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႔ အတူ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ျပန္လာတယ္။ သူတို႔ အဖြဲ႕ကို ထုိင္းႏိုင္ငံသမိုင္းမွာ တိုးတက္ေရးအုပ္စုလို႔ လူသိမ်ားတယ္။

ဇြန္လ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္ သတၱမေျမာက္ ရာမဘုရင္ ပရာဂ်ာဒီေပါ့ခ္ ဘန္ေကာက္မွ အေ၀းကုိေရာက္ေနစဥ္မွာ တိုးတက္ေရးအုပ္စုဟာ ေသြးစြန္းမွဳမရွိပဲ အာဏာသိမ္းႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဆိုင္ယမ္စစ္တပ္ကို သူတို႔ဘက္ပါဖို႔ အာဏာမသိမ္းခင္ကတည္းက စည္းရုံးခဲ့ၿပီးျဖစ္တယ္။ ခုခံခ်င္တဲ့ ဘုရင့္ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္တစ္ခ်ဳိ႕ကို အက်ဥ္းေထာင္တြင္းပို႔ ခဲ့တယ္။ ဘုရင္ ပရာ၈်ာဒီေပါ့ခ္ကို စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္ကို လက္ခံဖို႔ ႀကိဳးစားၿပီးေစ့စပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီေနရာမွာ သတိထားၾကည့္ေစခ်င္တယ္။ ပရီဒီ နဲ႔ ဖိဘြန္တို႔ရဲ႕ တိုးတက္ေရးအုပ္စုဟာ ဘုရင္စနစ္ကို လုံး၀ ႀကီးၿဖိဳခ်ဖို႔ မလုပ္ခဲ့ပါ။ ဘုရင္ကို သမိုင္းရဲ႕ သက္ရွိပစၥည္းအျဖစ္နဲ႔ တန္ဖိုးထားခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ အရင္ ရာမဘုရင္ေတြလက္ထက္မွာ တိုင္းျပည္ကို မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးနဲ႔ အညီ ႀကိဳးစားအုပ္ခ်ဴပ္ခဲ့တာေတြ ရွိခဲ့တာေၾကာင့္ တုိးတက္ေရးအုပ္စုဟာ ဘုရင္စနစ္ကုိ ဆုိင္ယမ္ႏိုင္ငံကေန အၿပီးအပိုင္ မဖ်က္သိမ္းခဲ့ပါ။ တန္ဘုိးထားခဲ့ၾကတယ္။ အရင္ ရာမဘုရင္ ေတြရဲ႕ တိုင္းျပည္အေပၚေကာင္းခဲ့တာကို ငဲ့ကြက္ခဲ့ၾကလို႔ပါပဲ။ ေနာက္ ဘုရင္ကို စည္းမ်ဥ္းခံ အေျခခံဥပေဒကို လက္ခံဖို႔ ႀကိဳးစားၿပီးေစ့စပ္ညႇိႏွဳိင္းခဲ့ၾကတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ၊ အမ်ဳိးသားေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႔ကို အစိုးရသစ္အဖြဲ႕ေအာက္မွာ ဖြဲ႔ခဲ့ၾကတယ္။ အစိုးရသစ္ အဖြဲ႕၀င္ေတြထဲမွာ သက္ဦးဆံပိုင္ကို လက္ခံဆဲအျမင္ရွိတဲ့ လူေတြလည္းရွိေနခဲ့တယ္။

၁၉၃၃ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းေလာက္မွာ ပရီဒီ ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္စီးပြားေရးဆိုင္ရာေပၚလစီကို ေရးဆြဲခဲ့တယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ေတြထဲမွာ သူ႔ရဲ႕ေပၚလစီဟာ အလြန္မွ အေျခခံက်လြန္းၿပီး လက္၀ဲသိပ္ယိမ္း တယ္ထင္တာေၾကာင့္ အမ်ားစု လက္သင့္မခံခဲ့ၾကဘူး။ စကားညႇပ္ အေနနဲ႔ ဒီေနရာမွာ ေျပာခ်င္တာက ပရီဒီဟာ သမၼာစပ္တကၠသိုလ္ ထူေထာင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သမၼာစပ္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေရးမွာ တက္ႂကြၿပီး၊ တိုးတက္ပြင့္လင္းတဲ့ အေတြးအေခၚေတြ ရွိၾကတယ္။ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္မွာ ဘုရင္ ပရာဂ်ာဒီေပါ့ခ္ ရဲ႕၀မ္းကြဲ ညီေတာ္က ျပန္လည္ အာဏာသိမ္းဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ ဘုရင္ ပရာဂ်ာဒီေပါ့ခ္ဟာ သက္ဦးဆံပိုင္ကိုသာ လိုလားတာျဖစ္တာေၾကာင့္ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ၁၉၃၄ ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံကို ထြက္ခြာခဲ့ရတယ္။

၁၉၃၅ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂) ရက္ေန႔မွာ ထီနန္းစြန္႔ေၾကာင္း တရား၀င္ေၾကညာခဲ့တယ္။ သူရဲ႕ ထီးနန္း စြန္႔ေၾကာင္း တရား၀င္စာထဲမွာ မွတ္သားဖြယ္ ေလးစားဖြယ္ေကာင္းတဲ့ အေကာင္းျမင္တ့ဲ အေရးအသားကို ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕စာထဲမွာ ကၽြႏု္ပ္ပိုင္ဆုိင္ခဲ့ေသာ အာဏာသည္ ျပည္သူျပည္သားေတြဆီ ျပန္လည္ေရာက္ရွိေစဖို႔ အတြက္ အာဏာကို စြန္႔လြတ္သည္၊ သို႔ေပမယ့္ အာဏာသည္ ျပည္သူမ်ား၏ ဆႏၵအစစ္အမွန္ အသံမပါပဲ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ တစ္ဖြဲ႕ပိုင္သုိိ႔ မေရာက္ရွိေစဖို႔ ဆႏၵျပဳသည္၊ ဆုိၿပီး သမိုင္း၀င္ မွတ္သားဖြယ္ ျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ အာဏာနဲ႔ ထီးနန္းကို စြန္႔လြတ္ေၾကာင္းစာထဲမွာ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ ေလးစားအတုယူဖြယ္ေကာင္းေသာ ဘုရင္တစ္ပါးပါ။ က်ားကုတ္ က်ားခဲဲနဲ႔ ထီးနန္းကို ဖက္တြယ္မထားပါ။ အာဏာ နဲ႔ ထီးနန္းကို မမက္ေမာ မဖက္တြယ္ေတာ့ပဲ လိုလိုလားလားစြန္႔လြတ္ခဲ့တာကိုက အတုယူစရာပါ။ ဘုရင္မရွိေတာ့ေပမယ့္ အာဏာရ တိုးတက္ေရးအုပ္စုဟာ ဘုရင္စနစ္ကို သမိုင္း၀င္ သက္ရွိအရာအျဖစ္တန္ဖိုးထားတာေၾကာင့္ ဆြတ္ဇာလန္ႏိုင္ငံမွာ ပညာသင္ၾကားေနတဲ့ မင္းသား အာနန္ဒါမဟီေဒါကို ခ်က္ကရီထီးနန္းအရိုက္ အရာ ကိုဆက္ခံေစတယ္။

အဌမေျမက္ ရာမဘုရင္ မင္းသား အာနန္ဒါမဟီေဒါဟာ ထီးနန္းဆက္ခံတဲ့ အခ်ိန္မွာ ၁၃ နွစ္သားအရြယ္ပဲ ျဖစ္ေသးတာေၾကာင့္ နန္းေစာင့္ အဖြဲ႔ နဲ႔ မင္းသား အသက္ ၂၀ ျပည့္တဲ့ အထိ ထီးေမြနန္းေမြကို ထိမ္းသိမ္းထားေစတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ စာေတြထဲမွာ မင္းသားအာနန္ဒါမဟီေဒါဟာ လက္၀ဲယိမ္းတယ္လို႔ အမ်ားကယူဆထားၾကတဲ့ ပရီဒီနဲ႔ ရင္ႏွီးတာေၾကာင့္ မင္းသားကို လက္၀ဲအယူအဆ အေတြးအေခၚေတြ ၀င္သြားမွာကို အာဏာရတိုးတက္ေရးအုပ္စုထဲက ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဖီဘြန္ နဲ႔ အဖြဲ႕ က စိုးရိမ္ၾကတယ္။ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္မွ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ အတြင္း ဖိဘြန္ရဲ႕ ခ်ဲ႕ထြင္မွဳေၾကာင့္ ထုိင္းစစ္တပ္ဟာ အင္အား ပိုႀကီးမားလာေတာ့တယ္။

အာဏာရွင္ ဖီဘြန္ နဲ႔ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ကာလ

ဒီဇင္ဘာလ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ဖီဘြန္ ဟာ စစ္အာဏာရွင္တစ္ေယာက္ အျဖစ္ရပ္တည္လာ ေတာ့တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ တတိယေျမာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ (စစ္အာဏာရွင္) ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ တိုးတက္ေရး အုပ္စုေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ ပရီဒီနဲ႔လည္း အယူ၀ါဒ ကြဲၾကေတာ့တယ္။ စစ္အာဏာရွင္ အျဖစ္ နဲ႔ ပီပီျပင္ျပင္ အကြက္က်က် ရပ္တည္လာေတာ့တယ္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ မွာပဲ ဆိုင္ယမ္ႏိုင္ငံ ကုိ ထိုင္းႏိုင္ငံ အျဖစ္ အမည္ေျပာင္းလဲေစခဲ့တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ အလံေတာ္ (ယခုထိုင္းႏိုင္ငံေတာ္အလံ) က အစ ေျပာင္းလဲေစခဲ့တယ္။ ဖီဘြန္ဟာ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ (မ်ဳိးခ်စ္၀ါဒ) ျပင္းထန္ေသာ စစ္အာဏာရွင္ တေယာက္လည္း ျဖစ္တယ္။ သူ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ ဆိုင္ရာ ေပၚလစီေတြဟာ ျပင္းထန္တဲ့ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ အေပၚ အေျခခံထားတယ္။ တရုတ္ ဆန္႔က်င္ေသာသူ တေယာက္လည္းျဖစ္သလို၊ တဘက္မွာ ၈်ပန္ကို လိုလားေသာ စစ္အာဏာရွင္ တေယာက္ျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလေလာက္မွာ ဂ်ာမဏီက ျပင္သစ္ကို စစ္ႏိုင္တာကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး၊ ျပင္သစ္သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ လာအို အေနာက္ပိုင္း နဲ႔ ကေမၻာဒီးယား အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတို႔ကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္တယ္။ အဲဒီ ေဒသေတြဟာ အရင္တုန္းက ထုိင္းရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳေအာက္မွာ ရွိခဲ့တာေၾကာင့္ ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဖီဘြန္ နဲ႔ အျမင္ မတူတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ကာလက ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ (ပရီဒီ လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။)

စစ္ဘီလူးဂ်ပန္ကို တိုက္ဖို႔အတြက္ အဂၤလိပ္ နဲ႔ ျပင္သစ္တို႔ထံမွ အကူအညီ ရယူဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကတယ္။ ဖီဘြန္ နဲ႔ အျမင္မတူတဲ့ စစ္အတြင္းကာလက ထိုင္းမ်ဳိးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အဂၤလိပ္ ဆီမွ အကူအညီ ကိုရရွိခဲ့ၾကတယ္။ ဒီဇင္ဘာလ (၈)ရက္ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ဟာ ပုလဲဆိပ္ကမ္းကို ဗုံးက်ဲတိုက္ခိုက္ေတာ့တယ္။ ဂ်ပန္ စစ္တပ္ဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ျဖတ္သန္းဖို႔ ေတာင္းဆုိတယ္။ ဖီဘြန္ဟာ ဂ်ပန္လိုလားသူျဖစ္တာေၾကာင့္ ျဖတ္သန္းခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ ဒီေနရာမွာ စကားညႇပ္အေနနဲ႔ ေျပာခ်င္တာက က်ေနာ္တို႔ ဗမာျပည္သမိုင္း၀င္ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္ဟာ ဂ်ပန္စစ္တပ္နဲ႔ အတူ ထိုင္းကို ျဖတ္သန္းခြင့္ရတာဟာ ဖီဘြန္ရဲ႕အာဏာရွင္အစိုးရဟာ ဂ်ပန္ကို လိုလားတဲ့ လူေတြျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ဂ်ပန္စစ္တပ္ဟာ အဂၤလိပ္ပိုင္ဆိုင္တဲ့ စင္ကာပူကၽြန္းကို လွ်ပ္တျပက္ တိုက္ခိုက္ဖို႔အတြက္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ျဖတ္သန္းခြင့္ေတာင္းဆုိခဲ့တယ္။ အာဏာရွင္ ဖီဘြန္က ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ထိုင္းလက္နက္ကိုင္စစ္တပ္တစ္ခ်ဳိ႕က ဂ်ပန္ေတြ ထိုင္းနယ္ေျမထဲကို ၀င္လာမွဳကို ခုခံတိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကတယ္။ ဖီဘြန္က ဂ်ပန္ဆန္႔က်င္ခဲ့တဲ့ ထိုင္းလက္နက္ကိုင္တစ္ခ်ဳိ႕ကို ဂ်ပန္ကို မတိုက္ခိုက္ဖို႔၊ လက္နက္ျပန္အပ္ဖို႔ကို ဖိအားေပး ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ ထုိင္းႏိုင္ငံဟာ ဂ်ပန္နဲ႔ မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့တယ္။ ဇန္န၀ါရီလ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္မွာ ဖီဘြန္ဦးေဆာင္တဲ့ ထိုင္းအစိုးရဟာ အဂၤလိပ္ နဲ႔ အေမရိကန္ကို စစ္ေၾကညာတယ္။ ဂ်န္ပန္စစ္တပ္ နဲ႔ မဟာမိတ္ျပဳခဲ့တာေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဟာ အႀကီးအက်ယ္ထိခိုက္လာတယ္။ ဖီဘြန္အေပၚ ထိုင္းျပည္သူေတြရဲ႕ အေထြေထြမေက်နပ္မွဳက တျဖည္းျဖည္းႀကီးထြားလာေတာ့တယ္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဖီဘြန္ အာဏာရွင္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္တဲ့ အဂၤလန္ နဲ႔ အေမရိကန္ေရာက္ ထိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားအဖြဲ႔က ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းမွာရွိတဲ့ ပရီဒီ ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႔နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္မိတယ္။ သူတို႔ေတြပူးေပါင္း မိၾကတယ္။ ေနာက္အဲဒီ အဖြဲ႔ ကို လြတ္လပ္ေသာ ထိုင္းလွဳပ္ရွားမွဳ လို႔လည္း ေခၚၾကတယ္ (Free Thai Movement)။ ဂ်န္ပန္မလိုလားတဲ့ ဖီဘြန္ကိုဆန္႔က်င္တဲ့ အဖြဲ႔ဟာ အင္အားေတာ္ေတာ္စုေဆာင္းမိလာတယ္။ ေနာက္ ၈်ပန္ေတြ ရုံးထိုင္တဲ့ ေနရာေတြနဲ႔ ဖီဘြန္အာဏာရွင္ အစိုးရရုံးထိုင္တဲ့ေနရာေတြကို ၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

ဇူလိုင္လ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္မွာ ဖီဘြန္ကို ဖိအားေပးႏွဳတ္ထြက္ခိုင္းခဲ့တယ္။ ဖီဘြန္ ႏွဳတ္ထြက္ေပးခဲ့ရတယ္။ ၾသဂုတ္လ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ဟာ မဟာမိတ္အုပ္စုထံလက္နက္ခ်ရတယ္။ ဂ်ပန္နဲ႔ ပူးေပါင္းခဲ့တာေၾကာင့္ ထိုင္းနိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးဟာ အေတာ္ကို က်ပ္တည္းဒုကၡေရာက္ရ ေတာ့တယ္။ ဂ်ပန္စစ္တပ္ဟာ သူတို႔ေရာက္တဲ့ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ သူတို႔ဘာသာ ေငြစကၠဴလုပ္ၿပီး အဲဒီ ႏိုင္ငံမွာ သုံးခဲ့တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံဟာလည္း အဲဒီလို အသုံးျပဳခံရတယ္။ ဂ်ပန္ေငြစကၠဴေတြကို ဂ်ပန္စစ္တပ္အတြက္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရိုက္ႏွိပ္ ထုတ္ေပးခဲ့ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီကာလမွာ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳဟာ အစမတန္ႀကီးမားခဲ့ရတယ္။ ဂ်ပန္ စစ္ရွဴံးေတာ့ အဲဒီေငြစကၠဴေတြဟာ ဘာမွ အသုံးျပဳလုိ႔မရေတာ့ဘူး။ ထိုင္းရဲ႕စီးပြားေရးေရာ၊ ႏိုင္ငံကို ဦးေဆာင္မွဳေပးမယ့္ ေခါင္းေဆာင္ျပႆနာေရာ ဖီဘြန္ ႏွဳတ္ထြက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ႀကံဳရေတာ့တယ္။ ဖီဘြန္ ႏွဳတ္ထြက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ခုႏွစ္ႀကိမ္ေျမာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္အေျပာင္းအလဲျဖစ္ခဲ့တယ္။

ပရီဒီက ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ရွစ္ေယာက္ေျမာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္ တလေလာက္ပဲခံတယ္။ ဒီေနရာမွာ စဥ္းစားစရာက ပရီဒီလို ပညာတတ္တဲ့ လူလတ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ တေယာက္ရွိရဲ႕ သားနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ျပႆနာ ဘာေၾကာင့္တက္တာလဲဆိုတာပါ။ ပရီဒီကို ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ဘာလို႔ မေရြးၾကတာလဲဆိုေတာ့ ပရီဒီဟာ လက္၀ဲယိမ္းတဲ့ ပညာရွင္ျဖစ္ေနလို႔ သူ႔ကို သက္ႀကီး ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက မႀကိဳက္ၾကပါ။ သက္ဦးဆံပိုင္လိုလားတဲ့ သက္ႀကီးေခါင္းေဆာင္ပိုင္းလည္းပါ၀င္ပါတယ္။ ေနာက္ ထုိင္းစစ္တပ္ထဲမွာ ကြန္ျမဴနစ္ကို မလိုလားတဲ့သူေတြ မ်ားပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ကို မလိုလားတဲ့အထဲမွာ ဖီဘြန္လည္း အပါအ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးစ ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ ေခါင္းေဆာင္ ပိုင္းျပႆနာ တက္လာပါေတာ့တယ္။ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ ညႊန္ၾကားႏိုင္မယ့္ ေခါင္းေဆာင္ဟာ အကြဲကြဲ အျပားျပားျဖစ္ေနတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြက္ အဲဒီကာလမွာ လိုအပ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ဖီဘြန္ပဲ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ (၈) ရက္မွာ ဖီဘြန္ အာဏာျပန္ရလာတယ္။ ဒီတစ္ခါေတာ့ သူဟာ ဖီမာရွယ္ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ (၁၁) ေယာက္ေျမာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ စစ္အာဏာရွင္ပါပဲ။

အေမရိကန္ဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံက ဒုတိယ ကမၻာစစ္ကာလက စစ္ေၾကညာခဲ့တာကို လက္မခံခဲ့ပါဘူး။ ထိုင္းႏိုင္ငံအေပၚ နားလည္ေပးခဲ့တယ္။ ေနာက္ ဖီဘြန္လည္း ကမၻာ့စစ္ရာဇ၀တ္ေကာင္ အျဖစ္မွ သီသီေလး လြတ္ကင္း ခဲ့ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖီဘြန္ဟာ ၈်ပန္လည္း စစ္ရွဴံးေရာ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်က္ႏွာစာကေန ေခတၱခဏ ေဖ်ာက္ေနခဲ့တာပါ။ ေနာက္ ပရီဒီတို႔ ဦးေဆာင္တဲ့ အာဏာသိမ္းမွဳကို အၾကည္အသာပဲ လက္ခံခဲ့တယ္။ ေနာက္မွ ျပန္ၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံေရးထဲ တေက်ာ့ျပန္ စစ္အာဏာရွင္ အေနနဲ႔ ၀င္လာတာပါ။ ၁၉၄၀-၄၁ ခုႏွစ္ က ျပင္သစ္ထံမွ ျပန္ရခဲ့တဲ့ နယ္ပယ္တစ္ခ်ဳိ႕ကို ( ယခု ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းက မေလးစကားေျပာ ထိုင္းမေလးေတြေနတဲ့ နယ္ပယ္ အပါအ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။) ကုလသမဂၢရဲ႕ အတည္ျပဳမွဳနဲ႔ အသိအမွတ္ျပဳမွဳကို ရယူႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ၿပီးကာလ ေနာက္ပိုင္းျဖစ္တဲ့ စစ္ေအးေခတ္ကာလ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဟာ လြယ္လင့္တကူေတာ့ မျဖစ္ခဲ့ပါ။ ဂၽြန္လပိုင္း ၁၉၄၆ ခုႏွစ္မွာ ရွစ္ႀကိမ္ေျမာက္ ရာမဘုရင္ေလာင္း မင္းသား အာနန္ဒါမဟီေဒါဟာ သူ႔ရဲ႕အိပ္ယာထက္မွာ နားထင္မွာ ေသနတ္ဒဏ္ရာနဲ႔ ေသဆုံးခဲ့တယ္။ ဖီဘြန္ဟာ သူ႔ရဲ႕ ရန္ဘက္လည္းဟုတ္၊ ၿပိဳင္ဘက္လည္းဟုတ္တဲ့ ပရီဒီကို စြပ္စြဲတယ္။ ေနာက္ဆုံး ပရီဒီ ဥေရာပ ႏိုင္ငံတခုကို ထြက္ေျပးခဲ့ရေတာ့တယ္။ မင္းသားအာနန္ဒါမဟီေဒါ အသတ္ခံရတဲ့ ကိစၥဟာ အခုထက္ထိ ထုိင္းႏိုင္ငံသမိုင္းမွာ မေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့ ရာဇ၀တ္မွဳခင္းႀကီး တခုပါပဲ။ ပါးစပ္ေျပာရာဇ၀င္ေတြနဲ႔ ေကာလဟလေတြလည္းအမ်ားႀကီးပါပဲ။ အေျပာအမ်ားဆုံး ရာဇ၀င္တစ္ခုကေတာ့ ဖီဘြန္ရဲ႕ လူယုံတစ္ခ်ဳိ႕ သတ္တယ္လို႔ ယူဆၾကတယ္။ ေနာက္ ပရီဒီကို စြပ္စြဲတယ္။ မင္းသား အာနန္ဒါ နဲ႔ သူ႕ရဲ႕ ညီေတာ္မင္းသား အဒူရာဒတ္ခ်္ (ယခုလက္ရွိ ထိုင္းႏိုင္ငံဘုရင္) တို႔ဟာ ေဆာ့ရင္ တကယ့္ေသနတ္တိုေတြကုိ ကိုင္ၿပီးေဆာ့ၾက တယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ အဲဒါကို သိတဲ့ လုပ္ႀကံမယ့္ အဖြဲ႕ဟာ မင္းသားေတြေဆာ့တဲ့ ေသနတ္ထဲမွာ တကယ့္ ေသနတ္က်ည္ဆံေတြကို သြားထည့္ထားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ ေနာက္ မင္းသား အာနန္ဒါ မဟီေဒါဟာ ပရီဒီ နဲ႔ ရင္ႏီွးကၽြမ္း၀င္ပါတယ္။ ေနာက္ သူဟာ လက္၀ဲယိမ္းတယ္လို႔ လည္းဆိုၾကတယ္။

လက္၀ဲ အယူအဆကို ေၾကာက္တဲ့ ဖီဘြန္က လုပ္ႀကံတယ္လို႔လည္း ဆိုၾကတယ္။ တခ်က္ခုတ္၊ ႏွစ္ခ်က္ျပတ္ လက္၀ဲယိမ္းတဲ့ အဌမေျမာက္ရာမဘုရင္ ျဖစ္လာမယ့္ မင္းသား အာနန္ဒါမဟီေဒါလည္း ေသ၊ ပရီဒီလည္း ထြက္ေျပးရေတာ့တယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ အဲဒီ ႏိုင္ငံမၿငိမ္သက္မွဳေတြေၾကာင့္ပဲ ဖီဘြန္ ေနာက္တေက်ာ့ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွာ အာဏာျပန္သိမ္းႏိုင္ခဲ့တာပါ။ စစ္ေအးေခတ္ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ကြန္ျမဴနစ္ လႊမ္းမိုးမွာကိုေၾကာက္တဲ့ အေမရိကန္၊ အဂၤလန္ နဲ႔ ဥေရာပ ႏိုင္ငံေတြဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒျပန္႔ႏွံ႔မွဳကို တားဆီးႏိုင္မယ့္ ခံကတုတ္က်င္းႏိုင္ငံ အျဖစ္ၾကည့္လာပါေတာ့တယ္။ စစ္ေအးကာလမွာ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ထူေထာင္တဲ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြ ေပၚထြန္း လာခဲ့ေတာ့တယ္။ ကိုရီးယားစစ္ပြဲအတြက္ ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ ထိုင္းစစ္တပ္ကို ကုလသမဂၢအဖြဲ႔၀င္ စစ္တပ္ေတြကို ကူဖို႔ ေစလႊတ္ေပးခဲ့တယ္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ စီးတိုးအဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့တယ္ (Southeast Asia Treaty Organization: SEATO)။

စီးတိုးဟာ ကြန္ျမဴ၀ါဒက်ယ္ျပန္႔လာမွဳကို ဆန္႔က်င္တားဆီးဖို႔ ဖြဲ႔ခဲ့တဲ့ အဖြဲ႔ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္မွာ တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကို ပီပီျပင္ျပင္က်င့္သုံးတဲ့ နိုင္ငံျဖစ္လာေတာ့ ကြန္ျမဴနစ္ တေစၧေျခာက္မွဳဟာ အာဏာရွင္္ဖီဘြန္အုပ္ခ်ဴပ္တဲ့ ထုိင္းႏိုင္ငံဆီကို ေရာက္ရွိလာခဲ့တယ္။ နဂုိကတည္းက ဖီဘြန္ဟာ တရုတ္လူမ်ဳိးဆန္႔က်င္သူျဖစ္တာေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ တရုတ္လူမ်ဳိးေတြကို စတင္ဖိႏွိပ္ ပါေတာ့တယ္။ တရုတ္လူမ်ဳိးေတြပိုင္ဆိုင္တဲ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြကို ျပည္သူပိုင္အျဖစ္ သိမ္းၿပီး ဖိႏွိပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ မွ ၁၉၅၇ ခုနွစ္အတြင္း ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံဆီမွ စီးပြားေရးအကူအညီေတြနဲ႔ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အကူအညီေတြကို ဒလေဟာ ရရွိခဲ့တယ္။ အေျခခံအေဆာက္အအုံ၊ လမ္းတံတား ေတြကို အဲဒီ ကာလအတြင္းမွာ ေဆာက္လုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ထုိင္းစစ္တပ္အင္အားနဲ႔ ထိုင္းျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႔ အင္အားကိုလည္း တိုးခ်ဲ႕ခဲ့တယ္။ အာဏာရွင္ ဖီဘြန္ရဲ႕လူယုံ ဆာရစ္ဟာ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္မွာ ဖီးမာရွယ္အျဖစ္ ရာထူးတိုးေပးခံရတယ္။ ဖီဘြန္ရဲ႕ သြင္းကုန္၊ ထုတ္ကုန္စည္းက်ပ္တဲ့ ဥပေဒေတြကို ဆာရစ္အပါ၀င္ သူ႔ကိုေထာက္ခံတဲ့ လူလတ္တန္းစားစီးပြားေရးသမားေတြဟာ မေက်နပ္တာေၾကာင့္ ဖီဘြန္ကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႔ႀကိဳးစားလာတယ္။ ဖီဘြန္အေပၚ ယုံၾကည္မွဳဟာ တျဖည္းျဖည္း က်ဆင္း လာေတာ့တယ္။

စစ္အာဏာရွင္ ဆာရစ္ ႏွင့္ ထုိင္းႏိုင္ငံ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးလာပုံ

စက္တင္ဘာလ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွာ ဖီးရွယ္ဆာရစ္ဟာ ဖီဘြန္ဆီမွ အာဏာသိမ္းခဲ့တယ္။ စစ္အာဏာရွင္ ဆာရစ္လက္ထက္မွာေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံ စီးပြားေရးဟာ သိသိသာသာ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းလာတယ္။ အာဏာရွင္ဆာရစ္ဟာ ျပည္တြင္းရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမွဳ နဲ႔ ႏိုင္ငံျခားရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမွဳေတြကို္ သာမာန္အရပ္သားျပည္သူေတြ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရရွိေစဖို႔ အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳခဲ့တဲ့ စံျပအာဏာရွင္တေယာက္ပါ။ သူ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံေတာ္စီးပြားေရးမူ၀ါဒ ေတြဟာလည္း အရပ္သား ျပည္သူေတြ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို အားေပးတဲ့ မူ၀ါဒေတြကိုသာ အဓိကထားခ်မွတ္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိုင္းျပည္သူျပည္သားေတြဟာ သူ႔ေပၚ ႏွစ္သက္ ေလးစားၾကတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံသမိုင္းမွာ လူႀကိဳက္ အမ်ားဆုံး စစ္အာဏာရွင္ တေယာက္ပါပဲ။ စစ္အာဏာရွင္ ဆာရစ္လက္ထက္မွာ အေ၀းေျပး ကားလမ္းေဆာက္လုပ္မွဳ၊ ဆည္ေျမာင္း တာတမံ ေဆာက္လုပ္မွဳ၊ ေ၀းလံတဲ့ ေနရာေဒသေတြအထိ လွ်ပ္စစ္မီး သြယ္တန္းႏိုင္မွဳ၊ စာသင္ေက်ာင္း ေတြကို ႏိုင္ငံအႏွံ ေဆာက္လုပ္ႏိုင္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ မင္းသား အာနန္ဒါမဟီေဒါေနာက္ဆက္ခံတဲ့ န၀မေျမာက္ ရာမဘုရင္ ဘူမီေဒါ အဒူရာဒတ္ခ်္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕မိဖုရား စီရီိေခတ္တို႔ကို လူထုအက်ဳိးျပဳလုပ္ငန္းေတြကို လုပ္ကိုင္ဖို႔ အားေပးခဲ့တဲ့ စစ္အာဏာရွင္တေယာက္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရင္နဲ႔ မိဖုရားတို႔ဟာ ႏိုင္ငံအႏွံ လူထုအက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းေတြကို အာဏာရွင္ဆာရစ္အားေပးတိုက္တြန္းမွဳေၾကာင့္ အားသြန္ခြန္စုိက္ျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့ၾကတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ဘုရင္မ်ဳိးဆက္ဟာ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္အာဏာ သိမ္းၿပီး ကတည္းက ေမွးမွိန္္ခဲ့ရတယ္။

ဆာရစ္လက္ထက္က်မွ ျပန္လည္ အသက္၀င္လာတယ္။ ဘုရင္ ႏွင့္ မိဖုရားအေပၚ ထိုင္းျပည္သူေတြ အာရုံစိုက္မွဳရွိလာတယ္။ န၀မေျမာက္ရာမ ဘုရင္ဟာလည္း ေခတ္ပညာတတ္တဲ့ ဥေရာပႏိုင္ငံနဲ႔ အေနာက္ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံဘာသာရပ္ ေလ့လာ ဆည္းပူး ခဲ့ေသာဘုရင္တပါးျဖစ္တာေၾကာင့္ တိုင္းျပည္တိုးတက္ ဖို႔အတြက္ အေထာက္အကူျပဳမယ့္ အေျမႇာ္အျမင္ရွိတဲ့ ဘုရင္တပါးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ ဆာရစ္ဟာ ၁၉၆၃ ခုနွစ္မွာ ကြယ္လြန္တယ္။ သူကြယ္လြန္ေတာ့ သူ႔ရဲ႕အာဏာကို တႏွဳန္ကစ္တ္တီကခၽြန္ နဲ႔ ပရာဖာခ်ာရူဆာသီယံ တို႔က ထိုင္းႏိုင္ငံကို ပူးတြဲ အုပ္ခ်ဳပ္ၾကတယ္။ တႏွဳန္-ပရာဖာ ေခတ္လို႔ လူသိမ်ားပါတယ္။

ပူးတြဲ စစ္အာဏာရွင္ တႏွဳန္-ပရာဖာ ေခတ္

တႏွဳန္-ပရာဖာေခတ္မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲမွာ အေမရိကန္ဘက္ကေန ၀င္ကူေပးခဲ့တယ္။ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္မွာ ထိုင္းစစ္တပ္ တစ္ေသာင္းတေထာင္ေက်ာ္ကို ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲမွာ အေမရိကန္ကို ကူဖို႔ ေစလႊတ္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ေခတ္မွာ အေမရိကန္ ပိုက္ဆံေတြ ထိုင္းႏိုင္ငံဆီကို အလုံးအရင္းလိုက္၀င္လာတယ္။ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမွဳႀကီးထြားလာယုံတင္မက၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟမွဳလည္း ႀကီးထြားလာေတာ့တယ္။ ဌာနဆိုင္ရာ လာဘ္စားမွဳေတြလည္း ပိုၿပီးရွိလာတယ္။ ဆင္းရဲ-ခ်မ္းသာ ကြာဟမွဳ ႀကီးမားမွဳေၾကာင့္ လူထုရဲ႕အေထြေထြမေက်နပ္မွဳ ကလည္း တျဖည္းျဖည္းရင့္မွည့္ေပါက္ကြဲ မွဳဆီကို ဦးတည္လာတယ္။ အထူးသျဖင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသတြင္းရွိထိုင္းလူထု၊ ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းရွိ မေလးမြတ္ဆလင္၊ နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္ဖ်ားပိုင္းမွာ ေနထိုင္တဲ့ မုန္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ပုန္ကန္ထႂကြမွဳလည္းရွိလာတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီေဒသ ေတြဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အဆင္းရဲဆုံးေဒသေတြျဖစ္လို႔ပါပဲ။ ဆင္းရဲမွဳပမာဏက အခုထက္ထိရွိေနဆဲပါ။ တႏွဳန္-ပရာဖာ ေခတ္မွာလည္း လူလတ္တန္းစား ပညာတတ္ေတြထြန္းကားျဖစ္တည္မွဳက ရွိေနဆဲျဖစ္တာေၾကာင့္ ထိုလူတန္းစားေတြရဲ႕ မေက်နပ္မွဳက ပိုႀကီးမားလာတယ္။ အျမင္က်ယ္တဲ့ ပညာတတ္ေတြက ထုိင္းႏိုင္ငံကို ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံအျဖစ္သြားဖို႔ တိုက္တြန္းစည္းရုံးေနၾကၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တႏွဳန္-ပရာဖာ စစ္အာဏာရွင္ အုပ္စုအတြင္းမွာ သေဘာထားစတင္ကြဲလာပါတယ္။ ပညာတတ္ေပါက္စ ေက်ာင္းသားအစုအဖြဲ႔ေတြကလည္း ထိုင္းႏိုင္ငံကို ျပည္သူ႔ဒီမိုကေရစီစစ္စစ္ပုံစံကို လုပ္ဖို႔ စတင္လွဳပ္ရွားလာၾကေတာ့တယ္။

၁၉၃၂ ခုႏွစ္ မွ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္အတြင္းေရးဆြဲခဲ့ေသာ ထိုင္းႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒဟာ (၈)ႀကိမ္တိတိ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီရွစ္ႀကိမ္တိတိ ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒေတြဟာ အာဏာရွင္သက္စိုးရွည္ဖို႔ ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒေတြခ်ည္းပါပဲ။ တႏွဳန္-ပရာဖာ တို႔ ေရးဆြဲခဲ့ေသာ ထိုင္းႏိုင္ငံ အေျခခံ ဥပေဒေတြဟာလည္း စစ္အာဏာရွင္ သက္ဆိုးရွည္ေရး ဥပေဒေတြခ်ည္းပဲျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြမွာ ပညာသြားသင္ၿပီးျပန္လာတဲ့ ထုိင္းပညာတတ္ေတြ မ်ားျပားလာတာေၾကာင့္ ထုိင္းစစ္အာဏာရွင္ေတြ ေရးဆြဲခဲ့သမွ်ေသာ အေျခခံဥပေဒေတြဟာ ေနာက္ပိုင္း ထုိင္းလူထုက လက္သင့္မခံႏိုင္ၾကေတာ့ပါ။ အထူးသျဖင့္ တက္ႂကြရဲရင့္ျဖဴစင္ေသာ ထုိင္းေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသား ေတြက အဲဒီ စစ္အာဏာရွင္ေရာ၊ စစ္အာဏာရွင္ေတြေရးဆြဲတဲ့ အေျခခံဥပေဒေရာကို ဆန္႔က်င္လာပါေတာ့တယ္။

ေအာက္တိုဘာ ၇၄ အေရးအခင္း

သမၼာစပ္တကၠသိုလ္က ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္မွန္ေသာဒီမိုကေရစီကို အေျခခံေသာ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးဆြဲေရး လွဳပ္ရွားမွဳကို စတင္ပါေတာ့တယ္။ ေအာက္တိုဘာလ ၁၉၇၃ခုႏွစ္မွာ တႏွဳန္-ပရာဖာ စစ္အုပ္စုဟာ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ တစ္ခ်ဳိ႕ကိုဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းလိုက္ေတာ့တယ္။ အဲဒီလိို ဖမ္းဆီးမွဳေၾကာင့္ အေျခခံပညာေက်ာင္းသူ ၊ ေက်ာင္းသားေတြအပါအ၀င္၊ တစ္ျခားတကၠသိုလ္မွ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေတြဟာ သမၼာစပ္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းထဲမွာ စုရပ္လုပ္ၿပီး ထိုင္းသမိုင္းမွာ အႀကီးက်ယ္ဆုံးေသာ ဆႏၵျပမွဳကို စတင္ေတာ့တယ္။ တႏွဳန္-ပရာဖာ စစ္အုပ္စုကို ဆန္႔က်င္တဲ့ တစ္သိန္းေက်ာ္ ၀န္းက်င္ ရွိတဲ့ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ဆႏၵျပမွဳပါ။ န၀မေျမာက္ ရာမ ဘုရင္ ဘူမီေဒါရဲ႕ ေစ့စပ္မွဳေၾကာင့္ ေနာက္ဆုံးမွာ စစ္အုပ္စုဟာ ဖမ္းဆီးထားတဲ့ ထိုင္းေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ျပန္လည္လြတ္ေပးခဲ့ရ ေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္မွဳလုပ္ပါ့မယ္ဆုိၿပီး ကတိက၀တ္ေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထုိင္းေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ တႏွဳန္-ပရာဖာ ထိုင္းစစ္အာဏာရွင္ အုပ္စုအေပၚ ယုံၾကည္မွဳကင္းမဲ့ ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ဆႏၵျပမွဳဟာ ဆက္ၿပီးရွိ ေနခဲ့ပါတယ္။ စစ္အုပ္စုက ဆႏၵျပမွဳေတြကို ေအာက္တိုဘာ (၁၄) ရက္ ေနာက္ဆုံးထားၿပီး ရပ္တန္႔ဖို႔ နဲ႔ မရပ္တန္႔ပါက ၿဖိဳခြဲႏွိမ္ႏွင္းမယ္ဆုိၿပီး ၿခိမ္းေျခာက္ေတာ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာက္တိုဘာလ (၁၄)ရက္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ဟာ ထိုင္းသမိုင္းမွာ ဘယ္လိုမွ မေမ့ႏိုင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသား သူရဲေကာင္းေတြရဲ႕ က်ဆုံးခဲ့မွဳကို တန္ဘိုးထားမွတ္တမ္း တင္ထားခဲ့တာပါ။ အဲဒီတုန္းက က်ဆုံးခဲ့ေသာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ စာရင္း သမၼာစပ္တကၠသိုလ္မွာ မွတ္တမ္းတင္ ထားပါတယ္။ အဲဒီ ေအာက္တိုဘာလ (၁၄)ရက္ေန႔ ေရာက္တိုင္း သမၼာစပ္တကၠသိုလ္ (တပါဂ်န္)မွာ အထိမ္းအမွတ္ လြမ္းဆြတ္မွဳသတိရမွဳ နဲ႔ ဂုဏ္ျပဳပြဲကို ႏွစ္စဥ္ ျပဳလုပ္ေနဆဲပါ။ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ တႏွဳန္-ပရာဖာတို႔ တိုင္းျပည္မွထြက္ေျပးရေတာ့တယ္။ ေနာက္ န၀မေျမာက္ ရာမဘုရင္ ဘူမီေဒါ က သမၼာစပ္တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဴပ္ေဟာင္း စန္ရာဓမၼာစတီ ကို ၾကားျဖတ္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္ တာ၀န္ယူဖို႔ ေရြးခ်ယ္ေပးခဲ့တယ္။

၁၉၇၃ ေအာက္တိုဘာ (၁၄) အေရးအခင္းၿပီးေတာ့ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္မွာ တႏွဳန္-ပရာဖာ စစ္အုပ္စုေရးဆြဲခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒကို ေအာက္တိုဘာလ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ စစ္စစ္ပုံစံျဖစ္ေအာင္ ျပန္လည္ေရးဆြဲခဲ့တယ္။ အဲဒီ ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒဟာ (၂)ႏွစ္ပဲ ခံတယ္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံ ဥပေဒရဲ႕ အက်ဳိးေက်းဇူးေၾကာင့္ ပါလီမန္ထဲမွာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေ၀ဖန္ခြင့္ရွိခဲ့တယ္။ ဘုရင္မိသားစု ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္ကို ေတာင္ေ၀ဖန္ႏိုင္ခြင့္ရွိခဲ့တယ္။ ထိုင္းစစ္တပ္ရဲ႕ အရင္ ႏိုင္ငံေရးမွာ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္လုပ္ပိုင္ ခြင့္လည္း သိသိသာသာေလ်ာ့နည္းလာတယ္။

ထိုင္းစစ္တပ္ဟာ သူ႔ရဲ႕ႏိုင္ငံေရးအာဏာ က်ဆင္းလာတာေၾကာင့္ ေနာက္ထပ္ အာဏာသိမ္းဖို႔ ျပင္ဆင္လာေတာ့တယ္။ ေဘးပတ္၀န္းက်င္ ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ လာအို ႏွင့္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံေတြဟာ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ကုန္တာကို အေၾကာင္းျပၿပီး၊ အရင္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ (၁၄) ရက္က ေက်ာင္းသားလွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ ဦးေဆာင္ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြကို ကြန္ျမဴနစ္ေတြလို႔ ထုိင္းစစ္တပ္အသိုင္းအ၀ိုင္းက စြပ္စြဲဖန္တီးလာေတာ့တယ္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲခ်င္တာမို႔ ေအာက္တိုဘာလ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ ထိုင္းဘုရင္ရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳကို ရယူၿပီး ထုိင္းစစ္တပ္ဟာ ခုႏွစ္ႀကိမ္ေျမာက္ အာဏာသိမ္းမွဳကို ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ ထုိင္းသမိုင္းမွာ ေနာက္ထပ္ေသြးစြန္းတဲ့ အေရးအခင္းတစ္ခုဟာ အခုထက္တိုင္ ေမ့ေပ်ာက္လို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ေအာက္တိုဘာလ (၆)ရက္ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ သမၼာစပ္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေျမေပၚမွာပဲ လက္၀ဲဆန္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြကို ျပင္းထန္စြာ ႏွိမ္ႏွင္းသတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္က ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒ နဲ႔ ပါလီမန္ကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့တယ္။

၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာ ထိုင္းေျမေပၚမွာ ျဖစ္ထြန္းေတာ့မယ့္ ဒီမိုကေရစီ အသီးအပြင့္ကို တားဆီးလိုက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္တစ္ခ်ဳိ႕ ေတာခိုခဲ့ရတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကို ယုံၾကည္တဲ့ ထုိင္းေက်ာင္းသား ေခါင္းဆာင္းတစ္ခ်ဳိ႕ဟာ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္လြန္ေလာက္ကတည္းက ထုိင္းကြန္ျမဴနစ္ သူပုန္အဖြဲ႔ နဲ႔ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ (ထိုင္းႏိုင္ငံ) ဟာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ျပည့္ လြန္ႏွစ္မ်ား အထိ လွဳပ္ရွားတက္ႂကြခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ျပည့္လြန္ေလာက္မွာ ပါတီ အဖြဲ႔၀င္အင္အား မ်ားျပားလာခဲ့တယ္။ ၇၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ထိုင္းလူငယ္ေက်ာင္းသား ထဲမွာ ထိုင္းကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ ၀ါဒေရးရာေတြကို လက္ခံယုံၾကည္တဲ့လူေတြရွိလာတယ္။ ထိုင္း ေက်းလက္ လူတန္းစား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ထိုင္းကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို ေထာက္ခံခဲ့ၾက တယ္။ လက္နက္ကိုင္ အင္အား ေသာင္းပိုင္းေလာက္ကို ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထုိင္းေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္တစ္ခ်ဳိ႕ ေတာခိုတဲ့အခါ ထိုင္းကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို အားကိုးၿပီး ေတာခိုခဲ့ရတာပါ။ အဲဒီ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကို လက္ခံမွဳမရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြလည္းပါခဲ့ပါတယ္။ န၀မေျမာက္ ရာမဘုရင္ ဘူမီေဒါကလည္း ကြန္ျမဴနစ္ တေစၧေၾကာက္တဲ့ ဘုရင္တစ္ပါးပါ။ ဒါေၾကာင့္ ထုိင္းစစ္တပ္ဟာ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကို အေၾကာင္းျပၿပီး အာဏာကိုသိမ္းခဲ့တာပါ။ ၁၉၇၆ အာဏာသိမ္းစစ္အုပ္စုဟာ (၁၁)ႀကိမ္ေျမာက္ ထိုင္းအေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ၇၆ အေျခခံ ဥပေဒဟာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ အဓိပတိ (ေခၚ) ၀န္းႀကီးခ်ဴပ္ကို အႂကြင္းမဲ့အာဏာ အပ္ႏွင္းထားတာေၾကာင့္ ထိုင္းေက်ာင္းသား၊ျပည္သူေတြ အတြက္ လက္သင့္ခံႏိုင္စရာ မရွိခဲ့ပါ။ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ဖြဲ႔စည္းမွဳေတြကိုလည္း တားျမစ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္က အာဏာသိမ္းစစ္တပ္က ထုိင္းႏိုင္ငံ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္ သနင္ခရိုင္ဗီဇီယမ္ ကိုခန္႔အပ္ခဲ့ပါတယ္။ ထုိင္းႏိုင္ငံရဲ႕ အေယာက္ ႏွစ္ဆယ္ေျမာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရင္ အေပၚ သစၥာေစာင့္သိလြန္းတဲ့ အရပ္သားစစ္စစ္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္တေယာက္ပါ။

၁၉၃၂ ခုနွစ္ မွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အထိအုပ္ခ်ဴပ္ခဲ့ေသာ ထိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ေပါင္းဟာ ၃၂ ႀကိမ္တိတိ အေျပာင္းအလဲ ရွိခဲ့တယ္။ အဲဒီ ထဲမွာ အရပ္သား ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ဟာ (၁၆) ႀကိမ္ေလာက္ပဲ အုပ္ခ်ဴပ္ခြင့္ ရွိခဲ့တယ္။ အရပ္သား၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ေတြဟာ အစုိးရအဖြဲ႔ေပါင္း ၂၉ ဖြဲ႔နဲ႔ ၂၂ ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ပဲ အုပ္ခ်ဴပ္ခြင့္ရခဲ့ၾကတယ္။ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာကလာတဲ့ ၀န္းႀကီးခ်ဴပ္အေျပာင္းအလဲကေတာ့ (၈) ႀကိမ္ေျမာက္အေျပာင္း အလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အစိုးအဖြဲ႔ေပါင္း ၂၈ ခုကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၿပီး၊ ႏွစ္ေပါင္း ၄၇ ႏွစ္ ၾကာေအာင္ အုပ္ခ်ဴပ္ခဲ့တယ္။ အရပ္သားအုပ္ခ်ဴပ္ေရးဟာ ၂၂ ႏွစ္ ေက်ာ္ေလာက္ပဲၾကာၿပီး၊ စစ္အုပ္ခ်ဴပ္တာက ၄၇ ႏွစ္ ၾကာခဲ့ပါတယ္။ စစ္ဘက္ ႏွင့္ အရပ္ဘက္ဟာ သူတျပန္ကိုယ္တျပန္ ေစ့စပ္လြယ္ ညႇိႏွဳိင္းမွဳကို တတ္ႏိုင္သမွ် ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ နဲ႔ ယွဥ္ရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ တိုးတက္မွဳဟာ အမ်ားႀကီးကြာသြားပါၿပီ။ အႀကိမ္ႀကိမ္ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမွဳေတြ ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ ထိုင္းဟာ တိုးတက္မွဳမွာ ေနာက္က်မက်န္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာစစ္တပ္ဟာ ေစ့စပ္လြယ္ ယဥ္ေက်းမွဳရွိတဲ့ ထိုင္းစစ္တပ္ကို အတုယူရမယ္။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ ထုိင္းအေျခခံဥပေဒကို ျပန္ေျပာရရင္ လက္ယာဆန္လြန္းၿပီး၊ အႂကြင္းမဲ့အာဏာကို ၀န္းႀကီးခ်ဴပ္ကို အပ္ႏွင္းေပးထားတယ္။ ဘုရင္ ရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို လည္းပိုေပးထားခဲ့တယ္။ ဘုရင္ဟာ ၇၆ အေျခခံဥပေဒကေရးဆြဲထားတဲ့ လြတ္ေတာ္တရပ္ထဲမွာ လြတ္ေတာ္အမတ္ ေတြကို အေယာက္ ၃၆၀ ထိ ခန္႔အပ္ခြင့္ရွိတယ္။ ထုိင္းဘုရင္ ရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ၇၆ ခုႏွစ္အေျခခံဥပေဒက ပိုေပးထားခဲ့တယ္။ သနင္ အစုိးရဟာ လက္ယာသိပ္ဆန္လြန္းတယ္လို႔ သူ႔ကို ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ အျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့တဲ့ အာဏာသိမ္းစစ္အုပ္စု ယူဆတယ္။ ေနာက္ သနင္ဟာ အရပ္သား၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ေပမဲ့ အာဏာရွင္ဆန္ခဲ့တယ္။ ထုိင္းစစ္တပ္ေရာ၊ ျပည္သူေရာ မႀကိဳက္ႏွစ္ေတာ့ဘူးျဖစ္လာတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္မွဳဟာ တစ္ႏွစ္သာ ခံခဲ့တယ္။

ဗိုလ္ခ်ဴပ္ ကရိုင္စပ္ခၽြန္မနန္ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္တပ္ကပဲ ေအာက္တိုဘာလ (၂၀) ရက္ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္မွာ သနင္ဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားအာဏာရွင္ အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ် အာဏာသိမ္းခဲ့ျပန္တယ္။ ဘုရင္ ဘူမီေဒါဟာ အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ ကရိုင္စပ္နဲ႔ ျဖဳတ္ခ်ခံ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ သနင္ တို႔ကို သူ႔ရဲ႕ အတိုင္ပင္ခံေကာင္စီ၀င္ေတြအျဖစ္ ခန္႔အပ္ေပးခဲ့တယ္။ ဒီ နန္းေတာ္ဆုိင္ရာ အတုိင္ပင္ခံ ေကာင္စီဟာ ထုိင္းမွာ အမ်ားက အေလးထား၊ တန္ဖိုးထားရတဲ့ အဖြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ အတိုင္ပင္ခံ ေကာင္စီ၀င္ျဖစ္ဖို႔ဟာ ေတာ္ေတာ္ခဲယဥ္းပါတယ္။ ဒီလို ထိုင္းဘုရင္က သူ႔ရဲ႕ ေတာ္၀င္ဆိုင္ရာ အတုိင္ပင္ခံ ေကာင္စီအဖြဲ႕မွာ ျဖဳတ္ခ်ခံ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္သနင္ နဲ႔ အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ကရိုင္စပ္ တို႔ကို ခန္႔အပ္တာဟာ တကယ္ေတာ့ တေယာက္နဲ႕ တေယာက္ သင့္ျမတ္မွဳျဖစ္ေအာင္လုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တဘက္မွာ ဒါခ်ီးက်ဴးတန္ဖိုးထား ရမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရင္ကို ထိုင္းလူထုက ၾကည္ညိဳေနၾကတာပါ။ တိုင္းျပည္ အခက္အခဲ အက်ပ္အတည္း ေရာက္လာတိုင္း သူက ေျဖရွင္းေပး၊ ညႇိႏွဳိင္းေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မွဳေၾကာင့္ ထိုင္းလူထုက ခ်စ္ၾကည္ညိဳေနၾကတာပါ။ ၁၉၇၇ ခုနွစ္ အေျခခံဥပေဒဟာလည္း ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို ျပန္ယူထားတာပါ။ သိပ္ၿပီးႀကီးႀကီးမားမား ေျပာင္းလဲခဲ့တာေတြ မရွိခဲ့ပါ။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ နီးပါးေလာက္ကို တူေနပါတယ္။

၁၉၇၈ ခုႏွစ္ ေလာက္မွာေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ ကရိုင္စပ္ဟာ ဒီမိုကေရစီ ပိုဆန္တဲ့ အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို ေရးဆြဲပါတယ္။ အဲဒီ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ မူၾကမ္းမွာ လြတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ ထားရွိဖို႔ပါလာပါတယ္။ ေအာက္လြတ္ေတာ္ (house of representatives) နဲ႔ အထက္လြတ္ေတာ္ (Senate) တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္လြတ္ေတာ္ဟာ (၃၀၁) ေယာက္ နဲ႔ အထက္လြတ္ေတာ္ဟာ (၂၂၅) ေယာက္ ရွိရမယ္လို႔ အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းမွာ တင္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီ ၇၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒမွာ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ဟာ အထက္လြတ္ေတာ္အမတ္ေတြကို ခန္႔အပ္ရမယ္ လို႔ပါရွိတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီဖြဲ႔စည္းလွဳပ္ရွားခြင့္ကို ပိတ္ပင္ထားတုန္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ ကရိုင္စပ္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔ဟာ ႏိုင္ငံတကာ ေလာင္စာ (1979 energy crisis) ျပႆနာေၾကာင့္ ၁၉၈၀ ခုနွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီမွာ ႏုတ္ထြက္ေပးလိုက္ရတယ္။ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရအဖြဲ႔မွာ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဴပ္ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ပရမ္တင္စူလာႏြန္ဒါ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အထိ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္တာ၀န္ထမ္း ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ထိုင္းသမိုင္းမွာ သူအုပ္ခ်ဴပ္တဲ့ေခတ္ကို ဒီမိုကေရစီတ၀က္ပြင့္ထြန္း ေသာေခတ္ လို႔ တင္စားေျပာဆုိၾကပါတယ္။(half fruit democracy era of Thailand)လို႔ေျပာၾကပါတယ္။ ထိုင္းကြန္ျမဴနစ္ေတြ ႏွင့္ ၇၀ ခုနွစ္၀န္းက်င္ ေတာခို ေက်ာင္းသားေတြကို လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေၾကညာၿပီးျမိဳ႕ေပၚျပန္ေခၚပါတယ္။

၁၉၈၈ ခုနွစ္မွာ ေတာ့ ခ်တ္ထိုင္းပါတီေခါင္းေဆာင္ ခ်တ္တီခ်ဳိင္းခၽြန္ဟာဗန္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ကတည္းက စစ္တပ္ႀကီးစိုးေနဆဲျဖစ္တဲ့ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ အရပ္သားအေရြးခ်ယ္ခံ အမတ္တစ္ေယာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာတာဟာ ထုိင္းရဲ႕ ဒီမိုကေရစီသြားမယ့္လမ္းေၾကာင္းကို တြန္းတင္လိုက္သလိုပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ခ်တ္တီခ်ဳိင္းအစိုးရဟာ တကယ့္ အေရးႀကီးေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္းဆုိင္ရာ စီးပြားေရး၊ႏိုင္ငံေရးတုိ႔ကို ဆုံးျဖတ္ခြင့္မွာ စစ္တပ္ရဲ႕ ဗီတို သုံးခြင့္ရွိခဲ့ေသာေၾကာင့့္ ဘာမွ ျဖစ္ျဖစ္ေျမာက္ေျမာက္လုပ္ပိုင္ခြင့္မရရွိခဲ့ၾကပါ။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ပိုင္းကစၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မွဳျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ စပိုင္းမွာ ခ်တ္တီခ်ဳိင္းအစိုးရကို လာဘ္စားမွဳေတြနဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ေ၀ဖန္လာပါေတာ့တယ္။ တကယ္ေတာ့ တက္လာသမွ် ထိုင္းအစိုးရမ်ားဟာ လာဘ္စားမွဳေတြနဲ႔ အနည္းနဲ႔အမ်ား ပတ္သက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ လာဘ္စားေပမယ့္လည္း သူတို႔လုပ္ရမယ့္ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးပိုင္းေတြကို ျဖစ္ေအာင္လုပ္ေဆာင္နိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံဟာ ေနာက္က်မက်န္ခဲ့ပါ။ ေနာက္ထပ္ စစ္အာဏာသိမ္းမွဳကို တာဆူဖို႔ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ထုိင္းစစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္းခ်မ္းမွဳထိမ္းသိမ္းေရးေကာင္စီ(National Peace Keeping Council: NPKC) ဆုိတဲ့ အမည္နဲ႔ အာဏာသိမ္းပါေတာ့တယ္။

၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီအာဏာသိမ္းမွဳကို ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဴပ္ ဗိုလ္ခ်ဴပ္စုခ်င္ဒါကရာပရာယြန္ နဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ စြန္သုန္ကုန္ဆုန္ပုန္ တို႔ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒမွာ ေရြးခ်ယ္ခံ အမတ္မဟုတ္တဲ့ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းဟာလည္း ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ဟာကို ထည့္သြင္း ေရးဆြဲခဲ့ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္အဲဒီ အေျခခံဥပေဒကို ပညာတတ္လူလတ္တန္းစားက ဆန္႔က်င္ဖို႔ ျဖစ္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလမွာ လူေပါင္း ငါးေသာင္းေက်ာ္ဟာ သမၼာစပ္တကၠသိုလ္ေရွ႕မွာရွိတဲ့ ဆနန္လြန္လို႔ေခၚတဲ့ ေျမကြက္လပ္မွာ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို ဆန္႔က်င္ေၾကာင္း ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီဇင္ဘာလ ထိုင္းဘုရင္ေမြးေန႔ပြဲမွာ ထိုင္းဘုရင္က ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို လက္ခံဖို႔ ထိုင္းျပည္သူေတြကို တိုက္တြန္းေျပာဆိုခဲ့တယ္။

အာဏာသိမ္း စစ္တပ္ဟာ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ မတ္လမွာ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ေပးဖို႔ ကတိေပးခဲ့ပါတယ္။ အာဏာသိမ္း စစ္တပ္ဟာ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္ သံအမတ္ေဟာင္းတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အာနန္ပရာယာခၽြန္ကို ခန္႔အပ္ပါတယ္။ အာနန္ဟာ အရပ္သား ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္ေပမယ့္ အာဏာသိမ္းစစ္တပ္ရဲ႕ ၾသဇာလြမ္းမိုးမွဳကို လြတ္ကင္းေအာင္ လုပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိခဲ့ပါ။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ မတ္လေရြးေကာက္ပြဲမွာ အာနန္လည္း ၀င္ေရာက္ယွဥ္ ၿပိဳင္ခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမတ္ေနရာ ရရွိခဲ့ၾကတဲ့ ပါတီ ငါးခုက ဗိုလ္ခ်ဴပ္စုခ်င္ဒါကရာပရာယြန္ကို ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရရဲ႕ ၀န္းႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၂ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာ အာဏာသိမ္းစစ္ေခါင္းေဆာင္ စုခ်င္ဒါ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာပါတယ္။ နဂိုကတည္းက ၉၁ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒအေပၚ ေက်နပ္မွဳမရွိခဲ့တဲ့ ပညာတတ္လူလတ္ တန္းစားေတြဟာ ဗိုလ္ခ်ဴပ္စုခ်င္ဒါကရာပရာယြန္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာမွဳကို အႀကီးအက်ယ္ ဆန္႔က်င္လာပါေတာ့တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဴပ္စုခ်င္ဒါကရာပရာယြန္ ဦးေဆာင္တဲ့အစိုးရဟာ ေမလမွာ ဆႏၵျပဆန္႔က်င္တဲ့ ထိုင္းျပည္သူေတြကို ပစ္ခတ္ႏွိမ္ႏွင္းပစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆႏၵျပမွဳဟာ တန္႔မသြားခဲ့ပါ။ ပိုလို႔ ျပင္းထန္ေပါက္ကြဲလာပါေတာ့တယ္။ အရွိန္အဟုန္လည္း ပိုမိုႀကီးမား က်ယ္ျပန္႔လာပါေတာ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဴပ္စုခ်င္ဒါကရာပရာယြန္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရဟာ ႏွဳတ္ထြက္ေပးခဲ့ရပါေတာ့တယ္။

၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ေမလ ဟာ ထိုင္းသမိုင္းမွာ ေသြးစြန္းေသာေမ (bloody May) လို႔ ထင္ရွားပါတယ္။ အဲဒီ ေမ အေရးအခင္းေၾကာင့္ပဲ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီဟာ ပို၍ ေျဖာင့္ျဖဴးလာပါေတာ့တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ ေနာက္ ေရြးေကာက္ခံ အစိုးရေတြျဖစ္ထြန္းလာပါေတာ့တယ္။ ဘာဟန္ အစိုးရအဖြဲ႕၊ ခ်ာဗာလစ္ အစိုးရအဖြဲ႕၊ ခၽြန္လိပိုင္ အစိုးရအဖြဲ႕ ဆုိတဲ့ အရပ္သားအစိုးရေတြ ေပၚေပါက္ခြင့္ရလာပါေတာ့တယ္။ ခၽြန္လိပိုင္လက္ထက္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ အေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးဆြဲပါေတာ့တယ္။ လစ္ဘရယ္ဆန္တဲ့ ဒီမိုကရစ္တစ္ ပုံစံမ်ဳိးျဖစ္ေအာင္ ေရးဆြဲဖို႔ႀကိဳးစားျပင္ဆင္ပါေတာ့တယ္။ ခၽြန္ဟာ ရွိခဲ့သမွ်ေသာ ထိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ေတြထဲမွာ အရိုးသားဆုံးနဲ႔ သန္႔ရွင္းမွဳအရွိဆုံး ပုဂၢိဳဟ္တေယာက္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ကို ခ်စ္စႏိုးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြက မစၥတာကလင္း (Mr.clean) လုိ႔ေခၚၾကတာပါ။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒဟာ လူထုရဲ႕အခြင့္အေရးေတြကို ပိုေပးလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရရဲ႕ ဗဟိုခ်ဴပ္ကိုင္မွဳအာဏာကို ေလ်ာ့ခ်ခဲ့ပါတယ္။ ခၽြန္ အစိုးရၿပီးေတာ့ သက္ဆင္ဟာ မဲအျပတ္အသတ္နဲ႔ အႏိုင္ရရွိၿပီး၊ ၀န္းႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာပါတယ္။ သက္ဆင္ အစိုးရလက္ထက္မွာ ထိုင္းဟာ စီးပြားေရးအရ ေတာ္ေတာ္တိုးတက္ခဲ့ပါတယ္။ ခၽြန္ အစိုးရလက္ထက္မွာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ အာရွစီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းျဖစ္ခဲ့လို႔ ထိုင္းဟာ စီးပြားေရးမွာ ေတာ္ေတာ္အထိနာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္က ထိုင္းစီးပြားေရးဟာ ႏိုင္ငံတကာ ေငြေၾကးကစားသူေတြအတြက္ မ်က္စိက်စရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ထုိင္း စေတာ့ရွယ္ယာဟာလည္း တြတ္ခ်က္ခန္႔မွန္းရလြယ္ကူၿပီး၊ အျမတ္အစြန္းရဖို႔အတြက္ ေငြေၾကးကစားဖို႔ လြယ္ကူခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိုင္းဟာ ၉၇ ခုႏွစ္ အာရွစီးပြားေရးအက်ပ္ အတည္းမွာ အထိအနာဆုံးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းက ရုန္းထြက္ဖို႔အတြက္ ကမၻာ့ဘဏ္ဆီက နည္းပညာအကူအညီနဲ႔ ေခ်းေငြကို ရယူခဲ့ရပါတယ္။

သက္ဆင္အစိုးရလက္ထက္မွာေတာ့ ထိုင္းဟာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ကတည္းက တင္၇ွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေခ်းေငြေတြကို ျပန္လည္ စပ္ယူႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သက္ဆင္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္မျဖစ္ခင္က သူဟာ shin corporation နဲ႔ AIS: Advanced Info Service ဆိုတဲ့ ကုမဏၰီေတြကို ပိုင္ဆုိင္တဲ့ သူႂကြယ္တဦးပါ။ Thai Rak Thai (TRT) ဆိုတဲ့ ထိုင္းခ်စ္ေသာထိုင္းဆုိတဲ့ ပါတီကို ထူေထာင္ၿပီး၊ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ေရာက္ၿပီး မဲအျပတ္အသတ္နဲ႔ အႏိုင္ရရွိခဲ့ပါတယ္။ သူ႔လက္ထက္မွာေတာ့ သူဟာ CEO style government ပုံစံမ်ဳိးနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဴပ္ေရး၊ စီးပြားေရးတို႔ကို စီမံခန္႔ခြဲတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ သူ မဲဆြယ္စဥ္ ကာလက ကတိေပးခဲ့အတိုင္း တစ္ရြာ၊ ဘတ္တစ္သန္းစီမံကိန္းကို ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲ၀ယ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အျငင္းပြားမွဳေတြ လည္းရွိခဲ့ပါတယ္။

OTOP လို႔ ေခၚတဲ့ One Tambon One Product ေက်းလက္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြံၿဖိဳးမွဳစီမံကိန္းေတြကို စတင္ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔လက္ထက္ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ အဆင္းရဲဆုံးေက်းလက္ေဒသေတြရဲ႕ ၀င္ေငြဟာ ၄၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း အထိတက္ခဲ့တယ္။ ေက်းလက္ေဒသေတြရဲ႕ ဆင္းရဲမွဳ အတိုင္းအတာ ပမာဏကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဘတ္ ၃၀ က်န္းမာေရး စီမံကိန္းကို ဆင္းရဲသားလူန္းစားေတြ အတြက္ ပုံစံတစ္မ်ဳိးနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီစီမံကိန္းကို က်န္းမာေရး ၀န္းထမ္းဆရာ၀န္ေတြ နဲ႔ အျငင္းပြားဖြယ္ရာျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အစိုးရရဲ႕ လုံေလာက္တဲ့ ေထာက္ပံ့မွဳဟာနည္းပါးတဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မႏိုင္တဲ့ ၀န္ထမ္းရတဲ့အတြက္ တစ္ျခားလစာေကာင္းေကာင္းရတဲ့ နယ္ပယ္ကိုေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၾကတယ္။ သက္ဆင္ အစိုးရလက္ထက္မွာ ႏွစ္သန္းေက်ာ္ေသာ ေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္သမားေတြကိုလည္း ဘတ္ ၃၀ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳမွာ ပါ၀င္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ နယ္စပ္က က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာ အလုပ္သမားေတြ ေစ်းသက္သက္သာသာနဲ႕ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳေတြကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။

သက္ဆင္လက္ထက္မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ခြင့္ အလုပ္သမားကတ္ကို ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာေတြ (ျမန္မာ အတုိက္အခံေတြပါ ပါ၀င္ပါတယ္) အလုပ္သမားကတ္ေၾကာင့္ ထိုင္းရဲရဲ႕ ဖမ္းဆီးမွဳကို မေၾကာက္ရေတာ့ပါ။ သက္ဆင္ရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားသားေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားကတ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထိုင္းအတိုက္အခံ ဒီမိုကရက္ပါတီရဲ႕ အလုပ္သမားေရးရာေကာ္မတီမွ ပုန္ဆပ္က အႀကီးအက်ယ္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ပါတယ္။ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံျခားသားေတြကို အလုပ္လုပ္ခြင့္ကတ္ ထုတ္ေပးျခင္းဟာ ထိုင္းေတြအတြက္ အလုပ္အကိုင္ရွားပါးမွဳျပႆနာ ပိုၿပီးႀကီးမားလာလိမ့္မယ္ ဆိုၿပီးေ၀ဖန္ ကန္႔ကြက္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံျခားသားေတြဟာ ရာဇ၀တ္မွဳေတြ ပိုမို က်ဴးလြန္လာၾကလိမ့္မယ္ဆိုၿပီး မဆီမဆိုင္ ရမ္းမွန္းၿပီး ေျပာဆိုေ၀ဖန္ခဲ့တယ္။ သက္ဆင္လက္ထက္တြင္ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွိမ္ႏွင္းေရးစီမံကိန္းေၾကာင့္ ခုႏွစ္ပတ္ အတြင္းမွာ မူးယစ္ေဆး၀ါးေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားသူေတြလို႔ သံသယရွိတဲ့ လူေပါင္း ၂၇၀၀ ေက်ာ္ေက်ာ္ ေလာက္ဟာ ထိုင္းရဲရဲ႕ သုတ္သင္မွဳကို ခံခဲ့ရတယ္။ လာဘ္စားမွဳပေပ်ာက္ေရး၊ ပညာေရးဆိုင္ရာ ေပၚလစီ၊ စြမ္းအင္ဆိုင္ရာေပၚလစီေတြကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္ပိုင္း၊ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္အတြင္းတြင္ သူ႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဟာ အက်ပုိင္းကုိေရာက္လာပါေတာ့တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သူဟာ ၀န္းႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္ ဒုတိယ သက္တမ္းမွာ မီဒီယာနဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ပိတ္ပင္လာခဲ့တယ္။ သက္ဆင္ဟာ ယူအင္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေခါင္းေဆာင္မဆန္တဲ့ ရိုင္းစိုင္းတဲ့ သံတမန္မဆန္တဲ့ အရပ္သား အသုံးအႏွဳန္းကို သုံးခဲ့တယ္။ UN is not my father ဆိုတဲ့ အသုံးအႏွဳန္းလုိဟာမ်ဳိးကို ေျပာခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ပါတီဟာ မဲအျပတ္အသတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ကြန္ဂရက္ လြတ္ေတာ္ကို အုပ္စုိးႏိုင္ခဲ့တယ္။ (Parliamentary dictatorship) လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ျခားအတိုက္အခံပါတီေတြဟာ ဘာမွလုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ေဆြးေႏြးဆုံးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ေတြ မရွိေတာ့ဘူးျဖစ္လာပါတယ္။ ႀကီးမားတဲ့ အုပ္ခ်ဴပ္ေရးပိုင္းဆိုင္ရာ ရာထူးႀကီးေတြမွာ သူ႔ရဲ႕ ေဆြမ်ဳိးမကင္းတဲ့ လူေတြကို အစားထိုးလာခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ သက္ဆင္ဟာ ပထမသက္တမ္း၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ကာလမွာ ညီ၀မ္းကြဲ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ ခ်ဳိင္ရာစစ္ရွင္နာ၀ါထရာကို ကာကြယ္ေရးစစ္ဦးစီးခ်ဴပ္အျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္ပိုင္းထိုင္းမူဆလင္ ပုန္ကန္မွဳျဖစ္လာ ေတာ့ မူဆလင္ဘာသာ၀င္ျဖစ္တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ ဆြန္သီဘြန္ရာရပ္ဂလင္ ကို ကာကြယ္ေရး စစ္ဦးခ်ဴပ္အျဖစ္ခံအပ္ခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ ဒုတိယ သက္တမ္းကာလမွာ သူ႔မိသားစုပိုင္ ရွင္းကုမဏၰီရဲ႕ ေငြေၾကးႂကြယ္၀မွဳဟာ ေၾကာက္ခမန္းလိလိ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာလာေတာ့တယ္။ သူ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လို႔ သူ႔မိသားစုပိုင္ ရွင္းေကာ္ပေရးရွင္းဟာ စီးပြားေရးမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြပိုမို ရရွိခဲ့တယ္။ ပါလီမန္ကို အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားႏိုင္မွဳ၊ သူ႔မိသားစုပိုင္ ကုမဏၰီေတြရဲ႕ အဆမတန္ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာလာမွဳ၊ သူ႔ကို ေ၀ဖန္တဲ့ မီဒီယာႏွင့္ သတင္းစာေတြရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္လာမွဳ၊ ဘန္ေကာက္ေန လူလတ္တန္းစားေတြရဲ႕ သက္ဆင္ဆန္႔က်င္ေသာလွဳပ္ရွားမွဳ၊ People's Alliance for Democracy:PAD လွဳပ္ရွားမွဳ ေတြဟာ ေနာက္ထပ္ ၁၉ စက္တင္ဘာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းမွဳဆီကို ဦးတည္ခဲ့ေတာ့တယ္။

တက္ဆင္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံကုိ သြားေနစဥ္မွာ ေသြးေျမမက်တဲ့ အာဏာသိမ္းမွဳကို သူခန္႔အပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္ပိုင္းမြတ္ဆလင္ အုံႂကြမွဳကို ကိုင္တြယ္ဖို႔အတြက္ မြတ္ဆလင္ဘာသာ၀င္ျဖစ္တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ႀကီး ဆြန္သီဘြန္ရာရပ္ဂလင္ ဦးေဆာင္ၿပီး အာဏာသိမ္းခဲ့တယ္။ အာဏာသိမ္းစစ္အုပ္စုဖြဲ႕တဲ့ Council for National Security မွ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ႀကီးေဟာင္း ဆူရာယြတ္ခ်ဴလာႏြန္ ကို ယာယီ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္အျဖစ္ ဘုရင့္ေထာက္ခံမွဳကို ယူၿပီး ခန္႔အပ္ခဲ့ပါတယ္။ CNS အာဏာသိမ္းစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ၉၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို တစ္ႏွစ္အတြင္း ျပန္ျပင္ဆင္ေရးဆြဲၿပီးတာနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲကို လည္း တစ္ႏွစ္အတြင္းျပန္လည္က်င္းပေပးမယ္လို႔ ကတိျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ျမန္မာ စစ္တပ္ နဲ႔ ႏွဳိင္းယွဥ္ၿပီး စဥ္းစားၾကည့္ပါ၊ ထိုင္းစစ္တပ္ နဲ႔ ျမန္မာစစ္တပ္ဟာ စိတ္ေနစိတ္ထား ျမင့္ျမတ္မွဳ အဆင့္အတန္း အမ်ားႀကီးကြာ သြားပါၿပီ။ ထိုင္းစစ္တပ္ အႀကီးအကဲကေန ႏိုင္ငံေတာ္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာၾကတဲ့ သူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ခ်ဴလာခ်ဴန္ကေလာင္ ေတာ္၀င္စစ္တပ္ အကယ္ဒမီ (Chulachomklao Royal Military Academy) ဆင္းေတြျဖစ္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ အဲဒီ ေတာ္၀င္စစ္တပ္ အကယ္ဒမီေက်ာင္းဟာ သိပ္ၿပီး စစ္စည္းကမ္းရိုေသရၿပီး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး ႏွင့္ သိပၸံေရးရာေတြကို အျပင္းအထန္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးတဲ့ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းပါ။ ကမၻာမွာ နာမည္ႀကီးတဲ့ စစ္ေက်ာင္းေတြနဲ႔ ယွဥ္လို႔ရပါတယ္။ "A" list ရွိတဲ့ စစ္ေက်ာင္းတေက်ာင္းပါ။ ယာယီ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ ဆူရာယြတ္ခ်ဴလာႏြန္ ကလည္း အဲဒီ စစ္ေက်ာင္းထြက္တေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးဆြဲဖို႔ အတြက္ National Assembly ကို အဖဲြ႔၀င္ အေယာက္ႏွစ္ေထာင္ကို ဒီဇင္ဘာလ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ဘုရင့္ အတည္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီးခန္႔အပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉ ၾသဂုတ္လ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ လူထုဆႏၵခံယူပြဲလုပ္ၿပီး ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို အတည္ျပဳခဲ့တယ္။ ဆႏၵခံယူပြဲမွာ အေျခခံဥပေဒ အသစ္ဟာ ၅၇ ရာခိုင္ႏွဳန္းရရွိခဲ့တဲ့အတြက္ အတည္ျဖစ္ သြားတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို permanent constitution လို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီ အေျခခံဥပေဒမွာ parliamentary dictatorship လိုဟာ မ်ဳိးထပ္ၿပီး မျဖစ္ေပၚဖို႔အတြက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ကို အမ်ားဆုံး ဒုတိယ အႀကိမ္ သက္တမ္းအထိပဲ ထမ္းေဆာင္ဖို႔၊ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ကုိ အယုံအၾကည္မရွိအဆုိတင္သြင္းႏိုင္ရန္ လြယ္လင့္တကူျဖစ္ဖို႔ အတြက္ ေရးဆြဲထားတဲ့ အေျခခံဥပေဒပါ။ ေနာက္ အာဏာသိမ္းစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ကိုလည္း ၂၀၀၇ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒမွာ ျပဌာန္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီ အေျခခံ ဥပေဒဟာလဲ ဘယ္ေလာက္အထိ ခံမယ္ ဆုိတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာပါ။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒမွာ ဥပေဒျပဳေအာက္လြတ္ေတာ္ အမတ္ ၅၀၀ ထဲမွ အေယာက္ႏွစ္ရာရွိမွ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ကို အယုံအၾကည္မရွိ အဆုိတင္သြင္းလို႔ရပါတယ္။ CNS အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ႀကီး ဆြန္သီက အေယာက္ တစ္ရာ ရွိခဲ့ရင္ အယုံအၾကည္မရွိ အဆုိကို တင္သြင္းႏိုင္သင့္တယ္ အဆိုျပဳခဲ့တယ္။ အဲဒီ အဆိုဟာ အတည္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေျခခံဥပေဒအသစ္ဟာ တည္ၿငိမ္တဲ့ အစိုးရတစ္ရပ္ကို မျဖစ္ေပၚေစဘူးလို႔ ပညာရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကတယ္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ အသစ္မွာ သက္ဆင္လက္ထက္မွာ လုပ္ခဲ့သလို ပါတီေတြ အခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္းၿပီး၊ စြမ္းအားႀကီးမားတဲ့ ပါတီတစ္ခုတည္းျဖစ္ေအာင္ လုပ္သလိုမ်ဳိး လုပ္လို႔မရေအာင္ တားဆီးတဲ့ ဥပေဒကို အေျခခံဥပေဒအသစ္ထဲမွာ ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အတြင္းမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ႀကီးမားတဲ့ ပါတီႀကီး ႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ Democrat party နဲ႔ Thai Rak Thai (Thaksin's party) တို႔ဟာ တရားရုံးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒေတြ ၿငိစြန္းမွဳရွိမရွိကို စစ္ေဆးခံရတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒေတြခ်ဳိးေဖာက္တဲ့လုပ္ရပ္ (မဲ၀ယ္မွဳေတြ အပါအ၀င္) ေတြရွိခဲ့ရင္ ပါတီကို ဖ်က္သိမ္းရမွာပါ။ Democrat party ကေတာ့ ၿငိစြန္းမွဳမရွိလို႔ ပါတီကို မဖ်က္သိမ္းခဲ့ရပါ။ Thai Rak Thai party ကေတာ့ (၃၀) ေမလ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရပါတယ္။ Thai Rak Thai party ရဲ႕ ဦးေဆာင္ ေကာ္မတီ၀င္ ၁၁၁ ေယာက္ကို ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳကို ငါးႏွစ္အထိ တားျမစ္ခံခဲ့ရတယ္။ အေျခခံဥပေဒ အတည္ျဖစ္တာနဲ႔ ဒီဇင္ဘာလ (၂၃) ရက္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါတီေပါင္း (၇)ခု ပါ၀င္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ပါတယ္။ People's Power Party က မဲဆႏၵနယ္ လြတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္ေနရာ (၄၀၀) မွာ (၁၉၉) ေနရာ၊ Democrat party က (၁၃၂) ေနရာ၊ Chat Thai party က (၃၃) ေနရာ၊ Phak Pua Paendin Party (for the motherland) က (၁၇) ေနရာ၊ Ruam Jai Thai Chat Pattana (Thais United National Development Party) က (၈) ေနရာ၊ Phak Matchima Thippathai (Neutral Democratic Party) က (၇) ေနရာ၊ Paracha Raj Party (Royal People Party) က (၄) ေနရာ အႏိုင္ရရွိခဲ့ၾကတယ္။ ပါတီက တင္သြင္းတဲ့ မဲဆႏၵနယ္ဆိုင္ရာ အခ်ဳိးက် (Party list candidates) ေအာက္လြတ္ေတာ္ (ေခၚ) ဥပေဒျပဳလြတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္္ ေနရာ ေပါင္းဟာ (၈၀) ေနရာရွိပါတယ္။ Proportional candidates လို႔လည္းေခၚပါတယ္။ အဲဒီ မဲဆႏၵနယ္ဆိုင္ရာ ပါတီ အခ်ဳိးက် လြတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေနရာ (၈၀)မွာ People's Power Party က (၃၄) ေနရာ၊ Democrat party က (၃၃) ေနရာ၊ Chat Thai party က (၄) ေနရာ၊ Phak Pua Paendin Party (for the motherland) က (၇) ေနရာ၊ Ruam Jai Thai Chat Pattana (Thais United National Development Party) က (၁) ေနရာ တို႔ကို အႏိုင္ရရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ PPP ဟာ ဒီမိုကရစ္ ပါတီမွလဲြြ၍ တစ္ျခားမဲဆႏၵနယ္ အႏိုင္ရပါတီ (၅)ခုနဲ႔ ညႊန္႔ေပါင္းဖြဲ႔ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ppp ပါတီေခါင္းေဆာင္ ဆာမတ္ဆြန္ဒါရာဗတ္ခ်္ဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ (၃၃) ေယာက္ေျမာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ျဖစ္လာပါတယ္။ ppp ပါတီရဲ႕ ေပၚလစီ ၀ါဒ ေတြဟာ အရင္ သက္ဆင္ရဲ႕ ပါတီျဖစ္တဲ့ ထုိင္းရပ္ခ္ထိုင္းပါတီရဲ႕ ေပၚလစီေတာ္ေတာ္မ်ားကို အေျခခံထားပါတယ္။ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္သစ္ ဆာမတ္ ဟာ အစိုးရသစ္ကို ထိုင္းတပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အတူ ဦးေဆာင္သြားႏိုင္၊ မသြားႏိုင္ ဆုိတာေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ CNS အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမွ အႏိုင္ရပါတီရဲ႕ ၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕ကို သစၥာခံမွာပဲျဖစ္တယ္ ppp ပဲ တက္တက္၊ ဘယ္ပါတီပဲ တက္တက္ သူတို႔ဟာ အဲဒီ အစိုးရသစ္ကို သစၥာေစာင့္သိမွာပဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ကတည္းက အတိအလင္းေျပာဆိုခဲ့ၿပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက နအဖ စစ္တပ္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ကြာလဲဆိုတာ စာဖတ္သူ ျမန္မာျပည္သား တေယာက္ အေနနဲ႔ စဥ္းစားသာ ၾကည့္ပါေတာ့လို႔ေျပာပါရေစ။

ကိုးကားစုစည္းတင္ျပသူ-

ရဲေက်ာ္ေအာင္ (မႏၱေလး)
ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁)ရက္၊ ၂၀၀၈။


ကိုးကားစာအုပ္မ်ား ႏွင့္ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာ--
• The Thai Government and Economy (Public Relations Department, Office of the Prime Minister)
• A window on Thai History (B.J.Terwiel, Editions Duang Kamol, Bkk)
• Prehistory of the Indo-Malaysian Archipelago (Sydney: Academic press, 1985)
- http://en.wikipedia.org/wiki/Thai_constitution
- http://en.wikipedia.org/wiki/Suchinda_Kraprayoon
- http://en.wikipedia.org/wiki/Thaksin
- http://en.wikipedia.org/wiki/Thailand_political_crisis_2005-2006
- http://en.wikipedia.org/wiki/Thailand_political_crisis_2005-2006#Phra_Phrom_Erawan_Shrine_incident